Bên dòng Vân Phù
Như vô thức, không định hình nổi, mắt tôi chạm vào những cánh hoa mỏng manh. Tôi tưởng tượng bước đi của mẹ, vượt qua những rặng Tầm Vấu, ngụp lặn kiếm tìm hạt hạt phù sa trong dòng nước xiết. Doi đất mẹ nằm, hắt hiu sau những cồn cỏ lác, hoen hoẻn, tang thương. Tôi vẫn hay đứng ngắm Tầm Vấu vào cuối chiều, như mộng mị, như thôi miên. Khi cái lông gai góc của hoa Tầm Vấu đâm qua áo ngực, chạm vào làn da mỏng đang căng nhức tôi mới bừng tỉnh.
Ngày còn sống, mẹ cũng thích ngắm hoa Tầm Vấu. Thứ hoa không hương, không sắc. Tầm Vấu bên dòng Vân Phù càng làm cho bến cô liêu. Tôi trượt dài trên những ký ức về mẹ, về dòng sông này. "Mẹ! con đang bơi này, mẹ có nhìn thấy con không?".
Một tràng cười vọng dưới mặt nước ngân xa ngân xa. Như bừng tỉnh, tôi chồm lên, lại là nó. Cái miệng rộng, giọng ồm ồm nửa đàn ông, nửa đàn bà, chẳng giống ai. Ấy vậy mà cái giọng nói chẳng mấy thiện cảm đó lại là âm thanh tôi muốn nghe nhất. Ấm áp vô cùng.
Ngày còn sống, mẹ bảo con gái trên dòng sông này đẹp. Tôi đã tin khi nhìn mẹ, vẻ đẹp của một người đàn bà hồi xuân, viên mãn. Nhưng khi gặp nó, cái mặt "trái xoan" méo mó làm tôi thấy buồn cười, nước da ngăm đen, xám xịt. Hàm răng hến mòn vẹt. Tên Thương mà bố mẹ đặt cho dường như đối nghịch với nó.
Kéo tôi lên bờ, miệng nó còn toe toét. Ðôi má đỏ ửng, con mắt lúng liếng nhìn tôi dò xét. "Con ranh này lại có chuyện gì rồi". Tôi thầm nghĩ rồi kéo búi tóc dài thả xuống vai hong. Nó cầm tay tôi, đặt vào khuôn ngực chúm chím như núm cau.
- Anh ấy đặt tay lên ngực tao, bảo tao đẹp. Mày có thấy tao đẹp không?
Tôi rụt tay lại, thở dài. Gió cuối chiều phả vào mặt mơn man.
Dạo này tôi không thấy nó than thở về ông bố lúc nào cũng rượu và rượu của nó. Không còn thấy nó vạch những nốt tím bầm trên người đầy thảm cảnh nhìn tôi.
Dạo này nó hay khoe với tôi về "thằng con trai trên xóm bãi" trong đám bạn nó chơi cùng trước khi chơi với tôi. Thằng con trai có nước da bánh mật vạm vỡ, khỏe như con cá Kình muốn lấy nó làm vợ.
Dạo này nó hay nhìn trộm tôi, dò xét. Khi tôi ngước lên, nó quay đi. Tôi định nói với nó một câu gì đó nhưng rồi lại rơi vào khoảng lặng, cả hai tự thấy bối rối...
Ừ
|
|
Tôi quen nó trong một lần đang ngồi thu lu nhìn những bông Tầm Vấu theo gió mà rơi xuống vệ sông. Ðang tiếc nuối thì cái rụp, một quả bóng rơi trúng đầu tưởng như ngẹo cổ. Nó chạy đến, chẳng xin lỗi được câu nào còn cười rộn. Bọn con trai xóm bãi thấy vậy cũng cười theo. Phải mất một lúc định hình tôi mới có thể nhận ra nó là con gái. Một nỗi tủi hổ cho cái nhan sắc như nó, tôi cười khẩy ra điều không chấp.
- Bộ mày đang làm thơ hả?
Trời! con điên. Tôi hậm hực. Kịp nén lại, không thèm nói lời nào, cứ nhìn với ánh mắt hình tia sét.
Tôi sẽ quên một đứa con gái vô duyên như nó nếu như...
Một ngày, tôi nhìn thấy nó vụng về cố chống lại dòng nước đang êm đềm chảy trôi. Chỉ nhìn qua cũng đủ biết nó không biết bơi. Con nhà sông nước mà không biết bơi, kể cũng lạ. Cắt hồi suy nghĩ của tôi là tiếng nó kêu thất thanh. Khi tôi nhìn ra thì chỉ còn cánh tay đang chấp chới. Nhảy xuống túm lấy tóc, tôi kéo nó vào bờ. Phải một lúc nó mới định thần rồi nhìn tôi chăm chăm. Nó vẫn không nói một lời nào.
Mãi sau này tôi mới biết, gia đình nó mới nhập vạn chài. Nghe đâu ngày trước, nhà nó mãi trên mạn ngược, bố nó đề đóm, không có tiền trả nợ, phải bán xới nhà cửa rồi xuôi về khúc sông này. Mẹ nó đã khăn gói theo người đàn ông khác. Trên thuyền chỉ còn nó và người đàn ông có bộ râu quai nón gớm ghiếc mà nó gọi là bố. Từ đó, tôi lui lại chơi với nó nhiều hơn. Tôi đã dạy nó bơi, còn nó hứa sẽ dẫn tôi lên chơi với những đứa trẻ xóm bãi.
Nó bắt đầu biết yêu hoa Tầm Vấu. Tôi thường kéo nó ra doi đất bên sông ngắt hoa Tầm Vấu thả trôi xuống dòng nước. Nơi ấy có những ngôi mộ trinh nữ. Ngày còn sống, mẹ tôi bảo con gái còn trinh trắng chết trên dòng Vân Phù đều được chôn ở đó. Mẹ cũng kể cho tôi nghe về sự tích Tầm Vấu. Rằng, vào một đêm giông tố, sấm sét ì ùng, bầu trời như bị xé toạc. Tiếng gầm rú ghim vào đêm man rợ. Cả vạn chài khiếp sợ. Những con thuyền bị gió táp tưởng như muốn vỡ thành từng mảnh. Gió rít và mưa xối xả. Nước Vân Phù dằn dữ. Ðến sớm hôm sau, khi dân chài vẫn còn đang bải hoải sau một đêm vật lộn thì xác một cô gái trẻ trôi dạt về doi đất ven sông. Người dân có tục kiêng, nhưng cứ đẩy cái xác ra thì hôm sau lại thấy nó trôi về đúng doi đất đó. Dân chài bèn chôn cô gái trên doi đất ấy. Từ đó, người ta thấy nhành cây mỏng manh, nở hoa trắng èo uột không có mùi hương mọc kín bến Vân Phù. Doi đất bên sông chẳng bao giờ có lấy một nén nhang trên những trảng mộ, chỉ thấy hoa Tầm Vấu cuối mùa đậu trắng cả cồn hoang...
Câu chuyện về doi đất tôi vẫn nhớ, nhưng chẳng thể tin, cũng có ngày mẹ tôi nằm đó.
Ngày ấy, đang mùa nước lên, những con sóng ngầm xô nhau âm ỉ rồi bất ngờ đổ ụp vào bờ. Giọng bố tôi rít qua kẽ răng cay nghiệt: "Mày muốn đi ông cho mày đi luôn". Từ dưới khoang thuyền đi lên, ông giơ chân đạp thẳng vào người đàn bà ông từng coi là vợ xuống sông. Tôi bàng hoàng lao về phía mẹ như một con thiêu thân. Cả hai mẹ con chới với giữa dòng sông. "Con lăng loàn..." là lời kết tội mà mẹ không có quyền cãi. Mẹ vẫn bảo tôi, đàn bà không được cãi chồng. Những người đàn bà trên sông nước này cãi chồng cũng là một cái tội. Chi bằng cứ ngậm miệng để chỉ mang tội lăng loàn. Mẹ cam chịu, mẹ chỉ biết khóc. Nước mắt hòa cùng nước mưa âm thầm chảy xuống vai áo tôi, rớt xuống dòng Vân Phù... Tôi không thể nhớ đã bao lần mẹ bị hành xác như thế rồi ra đi. Xác mẹ trôi trên dòng Vân Phù, rồi được chôn trên doi đất trinh nữ, nơi che chở những linh hồn lạc loài.
Mẹ mất chưa đầy một tuần trăng thì bố đưa người đàn bà này về. Tôi không quan tâm. Trước khi đi mẹ dặn tôi phải trọn đạo làm con. Tôi nghe lời mẹ như một con chiên ngoan đạo. Người đàn bà lạ thay mẹ làm công việc mà ngày còn sống mẹ vẫn thường làm, nhưng nhanh nhẹn và không hề cam chịu. Sự bảo thủ của bố cộng với cái không cam chịu của người đàn bà khiến con thuyền thường xuyên sóng gió.
Không ít lần Thương nói với tôi: "Tao muốn lên bờ. Không thể sống cả cuộc đời ở con sông này..."; "Mày không thấy sao, đàn bà trên dòng sông này hỏi có ai được sống cho ra sống?"; "Mày tin tao đi, lên bờ cuộc sống thú vị hơn nhiều...".
Tôi không bất ngờ trước những gì Thương nói. Tôi hiểu, nó không thuộc về sông nước này. Nhưng không nghĩ nó sẽ rủ tôi đi cùng. Tôi chìm vào giấc ngủ với những ý nghĩ miên man. Tiếng Thương vẫn lanh lảnh bên tai. Nó nhất quyết lắm, chỉ cần đợi tôi quyết định nó sẽ đi.
Tôi đặt chân lên bờ, lạ lẫm. Người đầu tiên Thương cho tôi gặp là thằng bạn trai của nó, đôi bàn tay thô kệch vẫn còn nguyên dấu quê. Chúng tôi theo chân thằng con trai đến một quán cà-phê. Tôi thản nhiên đón nhận cái gọi là cuộc sống trên đất liền, không vồ vập. Thương dường như xúc động khi đón nhận món quà từ tay bạn trai. Tôi nhìn nó với ánh mắt dò xét. Mắt thằng con trai thỉnh thoảng vẫn liếc xéo tôi.
Trên đường về, Thương cứ thao thao bất tuyệt về bạn trai của nó. Tôi đoán, một công tử vừa mới đổi đời. Bất chợt, chân tôi vấp phải một vật nhọn tứa máu. Tôi ôm chân, không phải một mà vô số cọc tre nhô lên sau nền đất cát. Cái khoảng đất đó là nơi ngày trước Thương và bọn con trai xóm bãi thường đá bóng. "Cái khỉ gì không biết, toàn cọc tre". Thương cười khúc khích: "Chỗ này mai kia sẽ là khu công nghiệp đó". Cái gì? Tai tôi ù đi. Nhìn lên, con sông Vân Phù vẫn vỗ sóng ì oạp. Cái Thương vẫn líu lo:
- Dân xóm bãi sướng thật mày ạ, tự nhiên đổi đời. Khu đất chó ăn đá, gà ăn sỏi bỗng dưng đắt như vàng. Không ai có thể lường.
Giá ngày xưa, ông bà mày biết đường lên đây kiếm mảnh đất cắm dùi, thì giờ mày cứ ngồi đó mà rung đùi.
Nó nói rồi cười khach khách. Tự nhiên tôi thấy ghét. Nó khác xưa nhiều quá. Tôi cứ theo quán tính mà bước về dòng sông của mình. Gió từ lòng sông hất lại mà sao thấy bức bối ngạt thở. Không suy nghĩ, tôi nhảy ùm xuống sông, vùng vẫy. Thương chạy tới rồi bơi theo tôi. Giờ thì nó nhanh như con rái cá. Hai đứa chúng tôi cứ thế bơi song song. Thương cũng không nói. Nó đang miên man với những dự định. Rặng Tầm Vấu đìu hiu, hua hắt dưới trăng rồi đổ bóng xuống doi đất hoang. Thật lạ là Tầm Vấu chỉ nở hoa vào mùa đông. Những cánh hoa mỏng manh đầy ma lực. Tôi đặt chân lên doi đất, ngồi xuống cạnh mộ mẹ. Chung quanh, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu. Tôi cứ ngồi thế, như mộng mị. Trăng đã chênh chếch. Thương đưa tay kéo tôi rời khỏi doi đất. Con thuyền thiêm thiếp dưới trăng. Tôi khẽ lách qua tấm liếp, cố không làm mọi người thức giấc. Người đàn bà ngáy, tiếng ngáy lạc vào đêm. Bố trở mình, nén tiếng thở dài. Ngày mẹ tôi còn sống, không bao giờ thấy ông thở dài...
Trời sáng, tiếng sóng dội ngày một mạnh, âm thanh hỗn độn của tiếng máy ủi, máy xúc dội xuống lòng sông. Người ta đang giải phóng mặt bằng. Chỉ nay mai thôi, trên mảnh đất này, bên sông Vân Phù sẽ là một khu công nghiệp lớn. "Khu công nghiệp trọng điểm của Tam giác kinh tế đó mày, tất cả đều có cơ hội đổi đời", tiếng Thương lại vang lên đập vào tai tôi.
Ðêm. Như một lỗ hút sâu, những âm thanh hỗn tạp va vào nhau rỉ rả ngoi lên dòng Vân Phù. Tiếng ù ù như bị gói vào một mớ bùng nhùng không thể thoát ra. Ðất bị nén lại. Nước ép xuống, xô vào mạn thuyền. Tôi thấy bực dọc, một cảm giác bức bối khó chịu. Tôi lóp ngóp bò lên mũi thuyền, một dòng ánh sáng phả vào mặt. Lần đầu tiên, dòng ánh sáng từ phía đất liền dội xuống lòng sông, thứ ánh sáng ma mị soi rọi cả một khúc sông rực rỡ. Mấy ngày nay, tiếng máy lấn cả dòng Vân Phù. Ù ù trong không khí đặc quánh, ngột ngạt. Bố dường như cũng không chịu được cái va đập ấy, lại đem đàn nhị ra kéo, nỉ non, những âm thanh èo uột, thoi thóp.
Bóng Thương làm tôi giật mình. Ðêm rồi mà nó còn nhảy xuống sông làm gì? Những dòng ánh sáng từ phía bờ sông hắt vào người nó, con trăng nõn nà lần dở cơ thể con gái. Nó vùng vẫy, như đang chơi trò đuổi bắt, giống như con ngựa bất kham, muốn nổi loạn. Tôi thấy sợ, vì một lẽ gì, tôi không định hình nổi.
- Mày thấy tao đẹp chứ?
Vẫn là câu hỏi ấy. Tôi nhìn nó thất thần. Lẽ ra tôi sẽ cười to, nhưng cứ thấy ứ nghẹn ở cổ. Nước da ngăm đen của nó giờ được phủ một lớp phấn đắt tiền, đôi môi đỏ căng mọng.
Tôi lại tìm niềm vui cho mình bên doi đất như ngày xưa. Tôi nghĩ về mẹ và cả những hồn trinh nữ trên dòng sông này. Lại nghĩ đến Thương, mấy hôm nay không thấy nó vùng vẫy trên dòng Vân Phù vào mỗi đêm trăng. Nó đang hạnh phúc. Nó quên mất là còn có tôi sao?
Ừ
Tiếng Thương khóc làm tôi tỉnh giấc. Tôi nhảy xuống bơi vào phía bờ. Con mắt bố nó vằn đỏ, những vết sẹo như muốn bung lên giận dữ:
- Mày cút ngay cho tao. Ðồ đốn mạt.
Bố nó giật tàu lá chuối, lót tay nó kéo lên bờ.
- Chuyện gì thế này... Thương ơi...
Nó văng vào tôi. Những nốt bầm trên người chứng tỏ nó phải chịu đau đớn rất nhiều...
Ông Nghiên chạy hùng hục lên bờ. Rồi lại quay xuống thuyền nhổ neo đi thẳng.
Thương cầm tay tôi, đặt lên bụng: "Con tao".
Nó định nói với tôi một điều gì nữa, nhưng lại thôi.
- Tao đi đây
- Ði đâu?
- Về đất liền... Ðừng lo cho tao.
Không hiểu sao tôi không kéo nó lại. Phải, mày đâu thuộc về nơi này, Thương ơi!
Ừ
Khu công nghiệp sắp đi vào hoạt động. Dòng Vân Phù không còn cái buồn hiu hắt. Sắp đến mùa Tầm Vấu nở hoa, Thương chắc nhớ hoa Tầm Vấu lắm...
- Ông phải gả chồng cho con Phương thôi. Tiếng người đàn bà rủ rỉ.
Tôi giật mình. Con gái xóm chài mà ở cái tuổi như tôi thì coi như ế rồi. Bố không nói, người đàn bà thao thao.
- Ông ghé thuyền vào đất liền, tôi gả chồng cho nó.
Bố tôi chẳng nói chẳng rằng, đứng dậy đi vào khoang thuyền. Tôi bơi về phía doi đất ven sông, ngắt những bông Tầm Vấu đẹp nhất cắm lên mộ mẹ. Bên dòng Vân Phù, tiếng nhị lại văng vẳng, réo rắt...
Đỗ Huyền Anh (Nhân dân)
