Người Việt đầu tiên nhận danh hiệu giáo sư Ba Lan

Những tâm trạng ấy thôi thúc tôi phải viết một chút gì đó, dù không đầy đủ để tôn vinh một con người đáng để cho nhiều người kính nể.

Sinh năm Quý Mão (1963) tại xã Quảng Hưng, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình – một vùng đất của "gió Lào và cát trắng". Nguyễn Ngọc Thành lớn lên trong một gia đình có truyền thống hiếu học. Ông cố nội của anh là một nhà khoa bảng, đỗ đạt cao. Cha anh là một  giáo viên dạy toán giỏi và rất có ý thức trong việc truyền dạy cho con cái đức tính ham học và kiên trì. Năm học 1976/1977 Thành được chọn vào lớp chuyên toán trường Quốc học Huế. Anh đã tốt nghiệp phổ thông với kết quả xuất sắc và được nhà nước cử đi du học tại Ba Lan.

Tôi còn nhớ những ngày đầu tiên trở lại Wroclaw làm nghiên cứu sinh, được gặp Thành trong một lần sinh hoạt đơn vị. Lúc ấy các bạn lưu học sinh gọi Thành với biệt danh là Hy Lạp. Tôi chưa hiểu hết những ý nghĩa của cái biệt danh đó, chỉ thấy Thành là một người chăm học, ít nói và nếu đã nói thì nói rất chậm rãi và từ tốn. Tuy vậy, Thành không hề là một người sống im lặng, thu mình. Anh tham gia các hoạt động của Hội sinh viên quốc tế và nhiều năm làm đoàn phó đoàn lưu học sinh Việt Nam tại Wroclaw (lúc ấy thường là các anh nghiên cứu sinh được cử làm đoàn trưởng).

Sau khi học tiếng xong, Thành được phân về học tại khoa toán ứng dụng, Đại học Bách khoa Wroclaw. Nhưng anh lại thích ngành tin học mới mẻ nên đã đề nghị và được chuyển sang học tại khoa Tin học, ngành công nghệ thông tin. Những năm là sinh viên, không những luôn có được điểm cao trong các môn thi, Thành còn tham gia vào nhóm nghiên cứu khoa học của sinh viên trong những năm cuối. Năm 1986, Thành bảo vệ luận án tốt nghiệp với kết quả xuất sắc (wyróżnienie) và được nhà trường cho phép làm chuyển tiếp nghiên cứu sinh. Ba năm sau (1989), với đề tài "Metody wyboru reprezentacji zbioru obiektów" anh bảo vệ luận án tiến sĩ tại Viện Hàn lâm khoa học Ba Lan cũng với kết quả xuất sắc. Sau đó anh được giữ lại trường làm cán bộ giảng dạy và nghiên cứu.

Những năm của thập kỉ 90, kinh tế Ba Lan mới bắt đầu mở cửa. Đời sống của người dân nói chung và của những giáo viên đại học nói riêng còn nghèo lắm. Lúc ấy đã có một số người bỏ việc nghiên cứu khoa học để lo kiếm sống ở thương trường. Nguyễn Ngọc Thành cũng không tránh khỏi những tác động đó. Anh vừa lo đi Warszawa lấy hàng cho vợ bán vừa phải hoàn thành những công việc giảng dạy và NCKH của nhà trường. Đã có lúc anh muốn từ bỏ ước mơ trở thành nhà khoa học. Khi ấy, chị Ngọc – vợ anh đã cho anh lời khuyên mà đến bây giờ anh vẫn thầm biết ơn: „Anh nên làm cái việc mà anh biết tốt nhất, nếu không sẽ rất phí, khó khăn rồi sẽ qua thôi”. Vậy là, cùng với sự động viên của người vợ hiền, sự kiên trì, bền bỉ, lòng hăng say với khoa học đã mang lại cho anh những thành công vượt lên trên những bạn bè cùng lứa. Năm 2002, khi đó mới 39 tuổi, Thành đã bảo vệ thành công học vị doktor hab. (tiến sĩ khoa học) và sau đó được phong là giáo sư năm 2006.

Cho đến nay, Nguyễn Ngọc Thành đã có 190 công trình khoa học được công bố trên các tạp chí nổi tiếng trên thế giới và 2 bằng phát minh.

Giáo sư tiến sĩ khoa học (GSTSKH) Nguyễn Ngọc Thành hiện là trưởng phòng "Các hệ thống xử lí trí thức" (Knowledge Management Systems Division), Viện Tin học, ĐH Công nghệ Wroclaw, Phó chủ tịch Hiệp hội "KES international" (Knowledge Based and Intelligent informarion and Engineering Systems) có trụ sở tại Anh, Phó chủ tịch Hiệp hội ISAI (International Society of Applied Intelligence) có trụ sở tại USA. Anh còn là Tổng biên tập tạp chí khoa học "International Journal of Intelligent Information and Database Systems" Tổng biên tập 2 serie sách cho nhà xuất bản “IGI Global” (USA). Là thành viên cao cấp của các Hiệp hội IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) và ACM (Association for Computing Machinery). Anh là người sáng lập Hội thảo Quốc tế hàng năm mang tên “Asian Conference on Intelligent Information and Database Systems” tổ chức tại các nước châu Á và “International conference on Computational Collective Intelligence”. Phó tổng biên tập của bốn tạp chí quốc tế có uy tín và là thành viên Ban biên tập của rất nhiều tạp chí quốc tế có uy tín về khoa học máy tính. Cho đến nay, GSTSKH Nguyễn Ngọc Thành đã là chủ tịch của trên dưới 10 hội nghị quốc tế trong lĩnh vực công nghệ thông tin và được mời đi dạy ở nhiều trường đại học danh tiếng trên thế giới.

Năm 2008, GSTSKH Nguyễn Ngọc Thành đã được Tổng thống Ba Lan trao tặng Huân chương vì sự nghiệp giáo dục. Anh còn nhận được nhiều giải thưởng từ Bộ Khoa học, Giáo dục Ba Lan và trường Đại học Công nghệ Wroclaw. Giáo sư là một nhà khoa học của Việt Nam được ghi danh vào quyển sổ vàng về Kinh tế, Luật và khoa học của Ba Lan. Với những đóng góp to lớn trong hoạt động nghiên cứu khoa học và giáo dục, GSTSKH Nguyễn Ngọc Thành và các thành viên trong gia đình được Tổng thống Ba Lan cho phép đặc cách có hai quốc tịch Ba Lan và Việt Nam năm 2005.

Theo đề nghị của Hội đồng Chức danh Giáo sư (tháng 1 năm 2009), Tổng thống và Thủ tướng Ba Lan đã chính thức kí quyết định trao danh hiệu giáo sư cấp nhà nước cho GSTSKH Nguyễn Ngọc Thành vào ngày 17 tháng 6 năm 2009. Anh là người Việt Nam đầu tiên được nhận danh hiệu này tại Ba Lan.

Là  một nhà khoa học sáng giá trên đất nước Ba Lan nhưng GSTSKH Nguyễn Ngọc Thành vẫn luôn tự coi mình là một người con của đất Việt và luôn mong muốn có những đóng góp cho sự nghiệp giáo dục và phát triển khoa học của nước ta. Anh đã làm cầu nối cho sự hợp tác giữa hai trường ĐH Công nghệ Wroclaw và trường ĐHKHTN, ĐHQG Hà Nội. Trong những năm qua anh đã có những đề tài hợp tác nghiên cứu với các nhà khoa học Việt Nam và đã nhiều lần được mời về Việt Nam giảng dạy các chuyên đề. Một việc có thể nói là tri ân cho quê hương, nơi chôn nhau, cắt rốn của anh đó là anh đã tạo nên quan hệ hợp tác giữa hai trường ĐH Công nghệ Wroclaw và Đại học Quảng Bình. Từ ngày 01-03/07/2009 hội nghị tin học quốc tế với chủ đề “Các hệ thống cơ sở dữ liệu và thông tin thông minh” (ACIIDC) đã được 2 trường phối hợp tổ chức tại Đại học Quảng Bình. Hội nghị có sự tham gia của trên 80 nhà khoa học từ 18 nước trên thế giới, đã mang đến cho trường ĐH Quảng Bình một không khí mới trong sự nghiệp giáo dục và nghiên cứu khoa học. Hiện GS Thành đang chủ trì việc tổ chức hội nghị quốc tế với chủ đề “1st International Conference on Knowledge and Systems Engineering” góp phần vào việc kỷ niệm 10 năm ngày thành lập trường Đại học Công nghệ (thuộc Đại học Quốc gia Hà nội) vào tháng 10 năm nay.

Với GSTSKH Nguyễn Ngọc Thành, được góp phần cho sự nghiệp đào tạo thế hệ trẻ và phát triển KHKT của nước nhà là điều mơ ước và tâm niệm suốt cả cuộc đời. Hiện giáo sư Thành đang có ý định cùng với những người Việt yêu khoa học, giáo dục tại Ba Lan thành lập “Hội những người trí thức Việt Nam tại Ba Lan” để cùng thực hiện những ý tưởng cao đẹp là phụng sự tổ quốc thân yêu của chúng ta.

Bạn đọc có thể tìm hiểu thêm về GSTSKH Nguyễn Ngọc Thành qua trang Web: http://www.ii.pwr.wroc.pl/~nguyen/

Xuân Nguyên