Xót đất
Tôi mua cho mẹ một tô phở mang ra nơi làm. Mẹ bước xải tới ngả nón ụp lên đầu tôi. Ðúng ngọ. Trời oi bức. Chiếc áo xanh công trường đã bợt màu làm cho mẹ giống mấy bà đồng nát bới rác rưởi ngoài bãi hơn. Mẹ dắt tay tôi đi về chốn rợp có hàng bằng lăng phần phật lá. Tôi bật cười nhớ lại chuyện ấu thơ. Mỗi lần mẹ dắt ra chợ, tôi lại sợ sệt bấm chặt gan bàn tay mẹ: mẹ đừng bán con! Lớn lên con có tài đấy. Con sẽ kiếm cơm nuôi cả nhà... Mẹ hết tát vào cằm lại cắn tai tôi: sao mà ngốc thế hả con? Ngốc thế này bao giờ mới tài được mà đòi kiếm cơm nuôi cả nhà? Tôi trông mặt mẹ loáng bóng nhưng không đưa tay lau. Tôi trẻ con, biết gì?... Vừa đủ tuổi công dân, tôi hiểu mẹ cực khổ nhiều buồn đau cũng nhiều, nhưng chẳng giúp nổi điều gì. Mẹ tôi ít khi khóc. Nước mắt toàn nhịn trong lòng, chỉ nhỡ may khuya xuống có rảnh mới tan vụn... Kéo chiếc khăn bông trên đầu mẹ xuống, tôi thấm thấm loạt mồ hôi. Mẹ nói tôi về đi học ngay, hãy kệ mẹ ngồi lại một mình. Tôi là con cá ươn cứ ngồi lỳ bên cạnh quạt cái được cái không thế thôi... Thỉnh thoảng thấy mẹ quay sang đánh mắt cười, cũng thấy vui vui.
Anh cả lại mắng mẹ suốt ngày ngồi đếm vài ba đồng sèng hoen rỉ. Rồi lẩm bẩm mãi một câu: "Nhà mình giàu, ăn chơi cả đời chẳng hết". Tôi hạ bút viết ngước lên, trân trân. Sao tôi ghét cái mặt của anh lúc này thế? Tôi trông mẹ cầm "bị tiền" lùi lũi đi vào buồng, cũng theo chân.
- Ði đâu? Mày vào lấy cho anh "vay" một gói mì nữa đi... Anh đang say, bì hết mặt mũi lên đây này.
 |
- Bà già... cứ suốt ngày đếm tiền... nên anh ghét... Anh có thèm mua quà cho đâu... Mặc... anh ghét rồi. Anh ghét rồi. Kìa kìa, mày hãy ra đá vào cái bị sèng cũ rích vài nhát cho anh...
Tôi tiến lại đá luôn vào mông anh mấy miếng cho im. Mẹ can: cứ để nó hót cho vui cửa vui nhà...
Mẹ nhắc chị đi gọi bố về ăn cơm. Chị lẩn ra ngoài "tập tành" nhắn tin với bạn trai, buông thõng một câu: bố chẳng ăn nhà đâu ạ. Giờ thiếu gì tiền...
- Ơ, con mới chả cái... Vậy là có tiền rồi, chúng mày ra ngoài thích làm gì thì làm ư?
- Con nghe thấy đâu hình như bữa nay bà Dinh béo đãi. Bà í vẫn dùng kế này để giữ chân con bạc mà.
Mẹ tôi nghe xong, tâm trạng lắm. Hai mắt đờ đẫn nhìn mâm cơm chỉ toàn canh và đậu mộc mắm tôm. Khều khều miếng ruột bầu bị lẫn trong canh nếm thử xem đã vừa gia vị, mẹ không phản ứng gì. Có hay không phản ứng làm sao tôi hiểu được. Tôi tháo dây quai nón ra chỉnh lại cho vừa với cằm. Mẹ chắc mải nghĩ nên quên chẳng dặn như mọi khi: "Bảo bố về, ông ngoại sang chơi nhé!" Tôi nhấc cao cẳng mới qua được quãng đường phơi rơm rạ chất đống. Giúi cho con bé bán cà nhà bà "Dinh chứa" hai đồng xu năm ngàn sáng loáng. Nó gật đầu, nhìn trước ngó sau bảo: Cây ớt chỉ thiên ở gần bể ăn đấy, còn mỗi quả anh chảy nốt mang về mà ăn.... không có nó là mất ngon... Bà Dinh béo xắn quần cao đến bẹn, ngồi khoanh chân lên đùi đong đưa chiếc quạt nan mua hôm đi chùa Hương. Thấy tôi từ đằng xa bà cười mỉm đứng lên nhích qua cửa phụ vào nhà. Trong nhà lúc này có sáu người thì đến bốn là... nhà tôi. Bố và hai anh đang chau mày tính đường đi nước bước thế bài. Ôi dào, toàn người trong một nhà cả, bố thắng con thua hay bố thua con thắng cũng có nghĩa lý gì đâu. Thôi thôi các "sếp" ơi, hãy theo con về nhà ăn cơm cho mẹ khỏi mong. Trông mụ Dinh béo nháy mắt con nhỏ giúp việc đang lau kệ tủ tôi đã nghi nghi. Một lát thấy nó mang ra bốn tô phở ngon. Bố tôi bưng lên húp xụp một hơi khà khà khen ngon, ngon hơn phở bà nó nhà tôi làm. Tôi đỡ từ tay con bé người ở bát thứ hai chuyển cho anh cả. Anh cả không để tâm. Tôi lại đặt xuống, đứng lên khoanh tay nhìn như những thám tử đang làm việc. Bất chợt anh hai đập tét bộ tú xuống chiếu: nào, tất cả hãy nôn tiền ra đây, cả bố nữa, con thắng rồi. Bố nhả miếng phở ra khỏi răng, gân cổ: mày cho bố chịu, chỉ tối về bố mở két lấy là trả luôn... Tất cả dường như không ai thèm biết tôi đang đứng phía sau. Tôi rỉ vào tai bố. Bố gạt ra, bảo mẹ con ở nhà ăn trước đi, biết đằng nào mà cứ chờ với đợi. Bố đang thua đây này, không gỡ được không về. Bà Dinh béo cứ tít cười với tôi. Ðôi mắt tin hin của bà khiến tôi muốn hoảng...
Tôi thường đạp xe về phía con đường có nhiều công trình đang cắm đất, chỉ là thói quen. Vì ngày xưa nhà tôi sáu người ở đó đất đai vài sào bỏ hoang không canh tác hết. Chỗ kia kìa, bố mẹ và anh cả đêm đêm từng đào vác những khối đất để khuân chuyển lên đóng gạch, đóng ngói xây nhà. Mười hai vạn một lò. Mỗi năm hai lò... Bốn năm... Trời ơi, chỉ những đôi bàn tay ấy của một thời.... Tôi đẩy đổ chiếc xe cào cào cọc cạch, băng rào. Ðôi chân cứ dài ra, bước mãi. Tôi hiểu, quá lâu rồi không trở lại. Chim muông cũng lạ người, ngưng hót, đề phòng. E dè mở vung vại, tôi lấy ra khẩu súng trạc đã khắc tên.
Chị tôi bảo, không thích đi xe số nữa. Anh hai gật đầu: Duyệt!... Chiều mẹ đưa con "mấy chục", con mua cho em nó cái xe ga. Nhà mình giàu, ai lại đi con cà tàng ấy bao giờ... Mẹ không nói, để nuốt hết miếng cơm đang phồng phào trong miệng. Dạo trước nhà đói kém, mẹ bắc cơm gạo mộc tuyền lên nhìn các con lộn xộn đưa bát cạch đũa mà phải rút vội cái khăn chấm mắt. Cũng có khác cảnh này là mấy đâu nhỉ...
- Ðấy, mẹ đồng ý rồi nhé. Mua cho em con xe để nó đi "chống lầy" nhanh mẹ ạ.
- Ma rước... Nghề ngỗng không, chỉ được khoản đua đòi, tiêu tiền là giỏi...
- Mẹ à,... Chuyện của Phương, con định chạy việc cho cô ấy xong rồi hai đứa làm lễ cưới. Mẹ giúp chúng con về tài chính nhé.
- Ốc không mang nổi mình ốc lại mang cọc cho rêu! Con là trai, không có nổi một công việc, suốt ngày lông bông cờ bạc thì làm chồng làm cha thế nào?
- Bằng cấp hai, ai người ta nhận, với lại nhà mình đang giàu cần gì phải làm cho mệt...
- Miệng ăn núi lở, anh quên à? Tôi buột miệng.
- Cái thằng... mày thì biết gì...
Mẹ vẫn giấu tôi đi chặt từng khóm trinh nữ và vòi voi về phơi khô xao ra uống. Một bận tôi bắt gặp, hỏi: Có phải mẹ bị đau lưng nhức xương?
Mẹ tức cười:
- Ðau thì khom lưng làm sao được? Mẹ xao cho cụ Hạ trông coi nhà chùa thôi.
- Nhưng con cũng thấy mẹ uống còn gì.
- Vài ba loại cỏ dại, mẹ nhặt nhạnh ngoài đường, ai uống chẳng được cớ đâu cứ phải người bệnh. Con muốn thử không? Chẳng đắng đâu, thơm lắm...
- Mẹ đừng giấu con điều gì mẹ nhé.
Chiếc cặp sách trên tay tuột xuống. Tôi quỳ thụp vào lòng mẹ khóc. Mẹ cũng khóc, vừa khóc vừa mếu máo cười. Tôi nhắc:
- Mẹ đừng chiều bố và các anh chị con quá mẹ ạ. Rồi chỉ tội thân mẹ....
- Mẹ đâu có chiều. Tại nhà mình xưa kia khổ cực quá, con không thể hình dung nổi đâu. Nhiều bữa cơm chẳng đủ ăn, toàn độn khoai với sắn, đầu, từ... Mãi đến bây giờ nhờ có doanh nghiệp người ta thu mua đất làm xưởng mới khấm khá lên một chút thì ai cũng muốn được đổi đời cho sướng... Khốn nỗi các anh chị con ít học nên dễ bị thiên hạ mồi chài.
Bố xách cân thịt chó về đến cổng gọi oang oang:
- Vợ ơi, các con của bố ơi, hôm nay bố mua thịt chó cho cả nhà ta thưởng thức này.
Mẹ giật bắn mình. Tôi cũng thế. Thuở trước thỉnh thoảng gom được xiên cua, giỏ cá bố vẫn hay "hoang phí" bằng cách mua thịt chó. Bố còn bảo nhà mình nghèo, chứ nếu có tiền hôm nào bố cũng mua thịt chó về cho các con ăn. Ngày ấy sao mà đầm ấm thế... Tôi hớt hải, cứ chân trần chạy ra định đón lấy thì chính bàn tay bố dang ra gạt lại: chào và xin cô đi đã.
- Dạ?
Sao tôi lại phải xin nhỉ? Người phụ nữ này không lẽ đã có công ban phát cho mẹ con chúng tôi bữa ăn ấy sao? Tôi mím chặt môi, nhìn cô ta. Cô ta cũng định mỉm cười với tôi nhưng sau lại thôi. Tôi chẳng thèm đoái hoài tới món thịt chó nữa, mà bảo: mời cô vào chơi, mẹ cháu cũng có nhà đấy ạ. Tôi đoán thể nào cô ta cũng nói, bố cháu say quá, cô phải dìu về sợ đi đường có làm sao thì chết. Thôi cô phải về luôn... Thế mà y như thật. Bố cầm cổ tay cô ta, kéo lại. Họ vập vào nhau như mấy kẻ trụy lạc ở quán đèn mờ trên vô tuyến.
- Vào chào chị cả một tiếng đã em!
- Em phải về.
- Ðến đây rồi thì vào chứ ai lại về?
Giương cặp mắt lợn luộc nhìn tôi, cô ta ngập ngừng:
- Không.
Tôi nhìn hai người một lúc rồi quay đầu. Mẹ tôi lúc này đã vào giường nằm. Chiếc gối vải bọc cành thuốc nướng đã rơi tâng tâng xuống bậc. Mẹ bảo tôi sang nhà thằng Bình. Tôi buồn thiu hỏi: Ðể làm gì hả mẹ? Mẹ im lặng, mãi mới lên tiếng:
- Kèm em nó môn toán.
- Nó học tốt hơn con mà... Phải mẹ muốn khóc không?
- Mẹ muốn chết.
- Mẹ!!!
Tôi nghỉ học để vào viện chăm mẹ. Các anh tôi không ai có nhà cả. Họ đi công việc hết: mua sắm, cá cược, cầm đồ... Tôi gọi điện nhắc bố. Vẫn không một tín hiệu trả lời. Bố đang nơi đâu, chỉ có mẹ mới biết. Mẹ cứ không muốn cả nhà phải chạy tán loạn những việc cỏn con. Tôi gặng cáu: "Thế nào là cỏn con hả mẹ? Mạng sống mà mẹ kêu là cỏn con ư?" Mẹ biết rằng đang làm tôi thất vọng nên thôi không nói dại nữa, thế nhưng khi tôi đưa thìa cháo lên chưa kịp bón, mẹ đã lại sượng mặt quay đi. Mẹ bảo tôi về nấu cơm cho cả nhà trước đã, xong xuôi rồi vào với mẹ cũng được. Tôi cười: Con vẫn nấu và để cửa mở đấy chứ, nhưng hình như không ai muốn về nữa. Giờ mọi người... tiền nhiều, khó sum vầy lắm...
Xóm dưới thôn trên đang đưa chuyện gia đình tôi ra bàn tán. Ði đâu tôi cũng nghe họ trì trích:
- "Nghèo mãi có sao đâu, mới phất lên một chút đã tan nát ..."
- "Chắc bà May không biết hai thằng con bị công an túm tối qua đâu nhỉ?... Khổ. Lành như đất thế mà lại mắc những mấy bệnh một lúc, bác sĩ nào chữa được"...
- Kìa thằng cháu, các cô nói chuyện với nhau thế thôi chứ không có ác ý gì con ạ...
- Dạ. Các bác nói đúng mà. Con đang buồn thôi, đâu giận bác...
Tôi vừa co cẳng vừa chạy vừa khóc. Có thế cũng khóc! Ðồ hèn! Hèn vậy cũng đòi kiếm cơm nuôi cả nhà?
Mẹ trốn viện về, kêu tốn tiền. Tôi xé tập vở đang cầm trên tay, hét: "Phải mẹ muốn đẩy con vào chốn nghiện ngập không? Con cần mẹ mà... Nhà mình đã thế này mẹ đừng như vậy nữa..."
Lần đầu tiên mẹ mất bình tĩnh với tôi:
- Mẹ làm sao có thể yên tâm ngồi dưỡng bệnh được?
- Mẹ về thì giải quyết được ư? Các anh chị con đã lớn cả, bé bỏng gì nữa đâu. Mẹ khổ cả đời rồi... Biết đâu, việc anh con bị tạm giữ lại là điềm lành. Mai con đưa mẹ vào viện! Chuyện nhà mình từ nay con sẽ lo...
Tôi chở mẹ về thăm nơi đất cũ xem đã đổi thay nhiều chưa? Ðộ này ô-tô con kéo về bụi mịt đường. Mẹ hạ nón, nheo mắt.
- Trông đâu như cái diều ngày xưa bố làm cho con ấy nhỉ?
- Dạ phải đấy ạ. Lâu rồi, nó đã mục nhưng vì mắc ở cành nhãn nên con vẫn nhận ra.
- Mẹ đang hỏi, tại sao nó vẫn còn ở đó cơ?
- Dạ? Là sao hả mẹ? À, đây là công trình của họ mà... Ai dám nhảy vào gỡ chứ?
Mẹ lắc đầu, bung cặp xõa mái tóc lưa thưa xuống chấm hông. Con chưa hiểu ý mẹ rồi. Có lẽ thế! Lời nói lúc xưa khi mẹ còn đang do dự đặt tay ký vào biên bản bán đất. Người ta hứa sẽ ưu tiên nhân lực ở đây vào làm việc... Ba tháng... chín tháng... đất cứ qua tay hết ông nọ đến ông kia... Các con ơi, họ...
- Ở đây yên ắng quá con à!
- Cứ yên thế từ ngày nhà ta bán đất tới giờ đấy ạ.
Hoàng Thị Nết
