Lễ mừng nhà Rông mới của người Bahnar

Khi tiếng chiêng báo hiệu cất lên, mọi người trong buôn từ già, trẻ, gái, trai đều tập trung về khu vực nhà Rông để chuẩn bị làm lễ

Nghi lễ mừng nhà Rông mới là dịp để toàn thể dân làng thực hiện lời hứa và trả ơn thần linh về những giúp đỡ của các thần linh đối với cộng đồng dân làng.

Trong khi thực hiện nghi lễ, già làng sẽ khấn, cầu xin thần linh tiếp tục giúp đỡ để cả cộng đồng được mạnh khỏe, bình yên và có những mùa vụ sắp tới tốt tươi. Cộng đồng dân làng thường dùng 2 con heo, 3 con gà và từ 5-6 ghè rượu cần để tế thần linh trong nghi lễ này. Mỗi hộ gia đình thường đóng góp một ghè rượu để cột vào các cột trong nhà Rông mới nhằm cùng chung vui với dân làng.

Điều hành công việc tế lễ mừng nhà Rông mới của người Bahnar là những già có uy tín trong làng và do một già làng (Bok Kra) đứng đầu. Dân làng tin rằng, Bok Kra là người được thần linh thừa nhận, giao trọng trách hướng dẫn bà con trong làng nên uy tín rất cao.

Khi nhà Rông được cả làng chung tay hoàn thành, già làng sẽ tập hợp các già khác trong làng lên nhà Rông và bàn bạc thống nhất vật chất hiến tế và chọn thời gian phù hợp để làm lễ mừng nhà Rông mới.

Theo truyền thống, già làng và những người giúp việc dựng một giàn tế nhỏ ngay dưới chân cầu thang nhà Rông để làm lễ thông báo với ông bà tổ tiên về lễ hội được tiến hành. Lễ vật dâng cúng là 2 con heo, 3 con gà và 6 ghè rượu.

Sau khi 3 già làng có uy tín cùng đọc lời khấn tổ tiến, già làng chính lấy huyết gà trộn với rượu khấn ngay chân nhà Rông. Thanh niên trong làng chuẩn bị nến, ghè, chén đồng, bầu và ghè rượu, thịt rượu bố trí theo đúng yêu cầu của già làng. Theo đó, ghè rượu cúng tế thần linh được cột ngay chính giữa nhà Rông, vị trí quan trọng nhất. Ghè rượu thứ 2 được cột chỗ dựng cây Nêu có sẵn trong nhà Rông và sau đó các ghè của hộ gia đình cột nối theo.

Sau khi kết thúc lễ cúng mừng nhà rông mới, các già làng, nghệ nhân cồng chiêng và du khách tạo thành vòng xoang cồng chiêng, nhảy múa và thưởng thức rượu cần

Công tác chuẩn bị xong, những người già có uy tín trong làng bắt đầu làm lễ khấn báo lên ông bà tổ tiên. Hướng về phía mặt trời mọc, đồng thanh đọc lời khấn, sau đó già làng lấy rượu pha với huyết đổ từng cột nhà Rông, đọc lời khấn, rồi các già làng cùng nhau uống rượu trước.

Sau khi làm xong những nghi lễ ở ngoài sân, các già làng tiến vào nhà rông, buộc 1 ghè rượu cúng vào cây Nêu cố định có sẵn đã được trang trí ở chính giữa nhà Rông đối diện cửa ra vào. Và dàn trống chiêng, xoang bắt đầu đánh, múa 3 vòng quanh sân nhà Rông.

Cúng khoảng 45 phút các già làng di chuyển để thực hiện những công việc có tính chất nghi lễ tiếp theo: Rượu hòa với huyết sẽ được dùng làm nước tẩy rửa những vật linh thiêng (lấy rượu với huyết quét lên từng cột nhà Rông) sau đó cái bầu đựng huyết với rượu được cất giữ trong nhà Rông.

Cuộc vui với những điệu xoang uyển chuyển và điệu cồng chiêng rộn ràng vẫn tiếp tục như thế trong vòng 3 ngày.

Ngày nay, dù cuộc sống có nhiều đổi thay nhưng lễ cúng nhà Rông mới của người Bahnar ở Tây Nguyên vẫn được tổ chức, góp phần bảo tồn, gìn giữ, quảng bá một nét đẹp trong đời sống văn hóa các dân tộc Tây Nguyên./.

Công Đạt/ Báo Ảnh Việt Nam