UNESCO vinh danh Xòe Thái là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại

Ngày 15/12, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) đã chính thức ghi danh Xòe Thái là Di sản phi vật thể đại diện của nhân loại.

Trong khuôn khổ kỳ họp lần thứ 16 của Ủy ban liên chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, diễn ra từ ngày 13-18/12 tại Paris, hồ sơ nghệ thuật xòe Thái của Việt Nam đã được vinh danh cùng với 48 hồ sơ khác.

Theo Ủy ban liên chính phủ, hồ sơ Nghệ thuật Xòe Thái của Việt Nam đã đáp ứng toàn bộ 5 tiêu chí do UNESCO đề ra, đó là: Di sản văn hóa phi vật thể theo định nghĩa trong Công ước 2003; việc ghi danh sẽ góp phần đảm bảo tính phổ biến của Xòe Thái và nhận thức về tầm quan trọng của di sản văn hóa phi vật thể; các biện pháp bảo tồn được đề xuất có khả năng bảo tồn và phát huy di sản; đã được đề cử với sự tự nguyện và đồng thuận của cộng đồng có liên quan; đã được đưa vào một danh mục kiểm kê di sản văn hóa phi vật của quốc gia thành viên đề cử di sản như được quy định trong Công ước 2003.

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương cho hay được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã phối hợp với 4 tỉnh có di sản xây dựng và hoàn thiện hồ sơ “Nghệ thuật Xòe Thái” với sự đồng thuận và hiểu biết đầy đủ của cộng đồng người Thái đang nắm giữ, thực hành di sản này.

Phát biểu trước toàn thể hội đồng từ đầu cầu Hà Nội, Thứ trưởng cho hay: “Chúng tôi đã tổ chức nhiều hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị của di sản như: nhận diện, nghiên cứu, tư liệu hóa, xây dựng biện pháp bảo vệ di sản trong cộng đồng. Chủ tịch nước đã phong tặng danh hiệu vinh dự Nhà nước cho nghệ nhân thực hành di sản”.

Chia sẻ với phóng viên, Thứ trưởng bày tỏ sự xúc động, vinh dự và tự hào bởi việc ghi danh hồ sơ Nghệ thuật Xòe Thái là Di sản phi vật thể đại diện của nhân loại lần này khẳng định sự đánh giá cao của quốc tế đối với những giá trị văn hóa của Việt Nam, tăng cường sự hiện diện của Việt Nam trên bản đồ văn hóa phi vật thể của thế giới, đồng thời góp phần quảng bá cho các mục tiêu phát triển, bảo tồn và phát huy các giá trị di sản mà UNESCO đang thúc đẩy.

“Đây là thành quả của những nỗ lực và sự phối hợp chặt chẽ trong thời gian qua của cộng đồng, chính quyền các địa phương có di sản với sự tư vấn chuyên môn của các chuyên gia về di sản, sự chỉ đạo tích cực và hiệu quả của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và vai trò điều phối của Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, Bộ Ngoại giao, Phái đoàn Thường trực Việt Nam bên cạnh tổ chức UNESCO trong việc đề xuất, lựa chọn ý tưởng, hoàn thiện và vận động hồ sơ,” Thứ trưởng cho biết.

Nghệ nhân Lò Văn Biến, người có nhiều năm nghiên cứu văn hóa Thái cho biết đồng bào Thái Tây Bắc không chỉ múa xòe trong những dịp lễ Tết, mà trong những lễ hội của các bản làng như Xên bản, Xên mường ( lễ cúng bản, cúng mường), trong bất cứ tiệc lớn, tiệc nhỏ hay trong những ngày vui của dòng họ, gia đình, như: lễ mừng cơm mới, mừng nhà mới, trong đám cưới hỏi hoặc đơn giản là khi nhà đón khách quý… đồng bào người Thái đều tổ chức ăn mừng và múa xòe, bởi họ quan niệm, nếu không xòe, tiệc đó không vui và không thành công. Chính vì vậy, xòe đã trở thành một phần cuộc sống, như cơm ăn, nước uống hằng ngày của đồng bào Thái vùng Tây Bắc.

Nói về nguồn gốc của múa xòe, nghệ nhân Lò Văn Biến lý giải, do sống giữa thiên nhiên hùng vỹ, cùng với sự cần cù, tinh thần sáng tạo trong công cuộc chinh phục thiên nhiên, nên mỗi khi hoàn thành một công việc trọng đại, người Thái lại nắm tay nhau quanh đống lửa nhảy múa ăn mừng. Những điệu xòe hình thành phát triển từ đó.

“Chúng tôi rất xúc động và tự hào khi Xòe Thái được quốc tế vinh danh. Vào trong vòng xòe, già trẻ gái trai, giàu nghèo sang hèn đều trở nên bình đẳng. Tất cả mọi người đều hân hoan nắm tay nhau hòa mình trong vòng xòe,” nghệ nhân chia sẻ./.

Minh Thu / Vietnam+