Nghị quyết số 71: Tạo điều kiện thuận lợi triển khai nghiên cứu khoa học tại Việt Nam

Trong quá trình góp ý dự thảo Nghị quyết về các cơ chế, chính sách đặc thù nhằm triển khai Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, nhiều đại biểu Quốc hội đặc biệt quan tâm đến nội dung liên quan quy định chuyển đổi số và hệ thống cơ sở dữ liệu.

Đơn giản hóa thủ tục hội thảo quốc tế

Đại biểu Phạm Phú Bình (đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An) nhận định, đánh giá cao chính sách về chuyển đổi số tại Khoản 1, điều 4, quy định Nhà nước ưu tiên đầu tư xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về giáo dục và đào tạo, hạ tầng số, nền tảng dùng chung và kết nối liên thông. Mục tiêu là đến năm 2030, các cơ sở giáo dục đào tạo hoàn thành việc đồng bộ hóa hạ tầng số, nền tảng số và kết nối liên thông.

Tuy nhiên, đại biểu nhận định, hạn chế lớn trong triển khai nghiên cứu khoa học tại Việt Nam hiện nay chính là thiếu kết nối với các cơ sở dữ liệu quy mô lớn.

Các cơ sở giáo dục Việt Nam hiện không có khả năng truy cập đầy đủ đến các cơ sở dữ liệu quốc tế về ấn phẩm, tạp chí chuyên ngành một cách liên thông. Do đó, đại biểu đề nghị, Chính phủ sớm cụ thể hóa các quy định để tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai nghiên cứu khoa học tại Việt Nam.

Về đơn giản hóa thủ tục hợp tác quốc tế, Khoản 2 quy định các cơ sở giáo dục đào tạo có thể thực hiện thủ tục xin phép tổ chức hội nghị, hội thảo quốc tế mà không cần theo quy định hiện hành đối với các lĩnh vực cụ thể (như toán, thống kê, máy tính và công nghệ thông tin…).

Đại biểu Phạm Phú Bìnhbăn khoăn về cách liệt kê này, bởi việc quy định chung chung và liệt kê như vậy có thể dẫn đến khả năng áp dụng tùy nghi và có rủi ro xung đột với quy định về Bảo vệ bí mật nhà nước.

Do đó, theo đại biểu, không cần thiết phải liệt kê các lĩnh vực cụ thể. Chỉ cần quy định, trong trường hợp tất cả các lĩnh vực mang tính học thuật đều có thể được áp dụng quy trình đơn giản hóa cho hoạt động hội nghị, hội thảo quốc tế. Tuy nhiên, cần có điều khoản ngoại trừ rõ ràng, cụ thể là trừ những nội dung có liên quan đến yếu tố bảo vệ bí mật nhà nước.

Đồng tình với quan điểm của đại biểu Phạm Phú Bình về đơn giản hóa thủ tục hội thảo quốc tế (Khoản 2), đại biểu Hoàng Minh Hiếu (đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An) cho rằng, ranh giới giữa việc vi phạm và không vi phạm trong hoạt động hội thảo quốc tế là rất mong manh. Các nội dung tưởng chừng thuần túy học thuật vẫn có thể trở nên nhạy cảm nếu xét ở các góc độ khác.

Do đó, đại biểu kiến nghị nên áp dụng hình thức chọn bỏ. Thay vì liệt kê những nội dung được phép thực hiện mà không cần xin phép, nên quy định rõ ràng những nội dung cần phải xin phép, giới hạn lại những vấn đề liên quan đến bí mật nhà nước là những nội dung bắt buộc phải xin phép.

Nhất trí với quy định tại Khoản 1 về việc Nhà nước ưu tiên đầu tư xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia, hạ tầng số, và nền tảng dùng chung.

Đại biểu Hoàng Minh Hiếu nêu thực tế, theo kinh nghiệm thực hiện các chương trình chuyển đổi số, những gì là hạ tầng dùng chung nên do Nhà nước đầu tư. Tuy nhiên, đại biểu bày tỏ quan ngại về việc giao thời hạn cho các trường phải hoàn thành việc kết nối đến năm 2030, đại biểu kiến nghị cần có lộ trình rõ ràng.

Trước hết, Nhà nước (Bộ Giáo dục và Đào tạo) cần phải hoàn thành hạ tầng dùng chung trước (ví dụ: thời hạn đến năm 2026 hoặc 2027), sau đó các trường có thể thực hiện việc kết nối dữ liệu và hoàn thành đồng bộ vào năm 2030. Đồng thời, cần làm rõ trách nhiệm cụ thể giữa Nhà nước và các trường để bảo đảm tính khả thi.

Cần phải cân nhắc về việc phân cấp quá mạnh

Về thẩm quyền và cơ chế điều động giáo viên, đại biểu Hoàng Minh Hiếu cho biết, dự thảo Nghị quyết quy định thẩm quyền điều động, thuyên chuyển, biệt phái thuộc Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo và Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã.

Đại biểu bày tỏ băn khoăn, nếu không quy định rõ ràng, có thể xảy ra trường hợp một giáo viên cùng lúc nhận được 2 quyết định điều động từ 2 cấp thẩm quyền khác nhau (Giám đốc Sở và Chủ tịch UBND cấp xã), gây khó khăn cho việc thực hiện.

Do đó, kiến nghị cần quy định rõ về sự phối hợp giữa Giám đốc Sở và Chủ tịch UBND cấp xã trong việc điều động giáo viên. Đồng thời, cần xem xét liệu việc phân cấp này đã giải quyết được tình trạng thiếu giáo viên cục bộ trong thời gian qua hay đây chỉ là một giải pháp mang tính tạm thời.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Trường Giang (ĐBQH) tỉnh Lâm Đồng nhận định, đang có sự chồng lấn thẩm quyền trong việc tuyển dụng giữa Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo và Chủ tịch UBND cấp xã.

Do đó, kiến nghị cần quy định rõ ràng về thẩm quyền để tránh mâu thuẫn và tranh chấp trong việc điều động, thuyên chuyển giáo viên. Ngoài ra, đại biểu nhấn mạnh, cần chuẩn hóa khái niệm trong Nghị quyết với Luật Viên chức để bảo đảm hiệu quả thực thi.

Về việc miễn giấy phép lao động cho người nước ngoài trong giáo dục, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hoá và Xã hội Lâm Văn Đoan, Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng cho biết, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề nghị giao cho các cơ sở giáo dục đại học và tổ chức khoa học công nghệ quyền chủ động thực hiện việc miễn giấy phép lao động cho giảng viên, chuyên gia nước ngoài.

Theo đại biểu, cần phải cân nhắc về việc phân cấp quá mạnh này, do các vấn đề về an ninh quốc phòng, trách nhiệm quản lý nhà nước…

Đại biểu kiến nghị, nên giữ thẩm quyền xác nhận người thuộc diện miễn giấy phép lao động cho cơ quan quản lý nhà nước cấp trên (như Bộ Giáo dục và Đào tạo), thủ tục cần được rút gọn hơn hiện nay.

Đồng thời, cần có quy định rõ ràng hơn về trường hợp gia hạn và thu hồi sau thời gian thí điểm 3 năm.

Gia Thành/ baoquocte.vn