Mạng lưới tiếng Việt toàn cầu: Từ lớp học nhỏ đến khát vọng giữ hồn dân tộc

Đối với kiều bào, tiếng Việt không đơn thuần là công cụ giao tiếp. Đó là linh hồn, ký ức, tình cảm với quê hương. Khi một đứa trẻ sinh ra và lớn lên ở nước ngoài có thể đọc được câu ca dao, nói chuyện với ông bà bằng tiếng Việt, thì đó là lúc bản sắc được gìn giữ, sự gắn bó với Tổ quốc được nuôi dưỡng. Từ những lớp học nhỏ nơi xứ người đến sự ra đời của một mạng lưới toàn cầu, đang từng bước hình thành “hệ sinh thái tiếng Việt” rộng mở. Đó không chỉ là câu chuyện gìn giữ ngôn ngữ mẹ đẻ, mà còn là khát vọng giữ hồn dân tộc và lan tỏa văn hóa Việt ra thế giới.

Những lớp học từ tâm huyết cộng đồng

Khắp nơi trên thế giới, nhiều lớp học tiếng Việt của kiều bào đã được duy trì trong điều kiện khó khăn. Có lớp mượn phòng sinh hoạt cộng đồng, có lớp dạy trực tuyến. Người đứng lớp phần nhiều là thầy cô tình nguyện, hội đoàn, phụ huynh.

Tại Fukuoka (Nhật Bản), từ năm 2019, lớp tiếng Việt miễn phí cho con em kiều bào được hình thành dưới sự dẫn dắt của ông Nguyễn Duy Anh, Chủ tịch Hội người Việt Nam tại Fukuoka, Hiệu trưởng Trường Nhật ngữ GAG. Dù chịu tác động nặng nề của dịch Covid-19, lớp học không bị lụi tắt, mà nhờ sự đồng hành của Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Fukuoka, đặc biệt là bà Tổng Lãnh sự Vũ Chi Mai, cùng cộng đồng, lớp đã “reset” và phát triển mạnh mẽ.

Điều đặc biệt, lớp học tại GAG được miễn phí hoàn toàn, từ cơ sở vật chất đến giáo trình, thể hiện tinh thần thiện nguyện và trách nhiệm cộng đồng. Đây cũng là mô hình nhiều nơi có thể tham khảo để nhân rộng.

"Chính lúc ấy, tôi cảm nhận rõ hơn bao giờ hết tình yêu tiếng Việt và sức mạnh gắn kết cộng đồng. Những lớp học được mở lại, hoàn toàn miễn phí cho bà con. Từ giáo viên, cơ sở vật chất cho đến giáo trình, tất cả đều dựa trên tinh thần thiện nguyện. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Ban tiếng Việt của cộng đồng, những người đã góp phần biến lớp học thành nơi sum họp, không chỉ cho các em nhỏ mà cả phụ huynh, để tiếng Việt trở thành điểm tựa tinh thần chung", ông Nguyễn Duy Anh cho biết thêm.

Cũng tại Nhật Bản, cộng đồng người Việt ngày càng đông đảo, với gần 600 nghìn người. Hoạt động dạy và học tiếng Việt càng trở nên rộng khắp, các lớp tiếng Việt có mặt trên khắp xứ hoa anh đào.

Trường Việt ngữ “Cây Tre Osaka” ra đời năm 2024, nơi không chỉ dạy chữ, mà còn lồng ghép hoạt động văn hóa truyền thống. Thầy cô ở đây chủ yếu là tình nguyện viên, nhiều người từng là du học sinh hoặc lao động Việt Nam, tự bỏ thời gian cuối tuần để giảng dạy. Lớp học ban đầu chỉ có vài em, nay đã lên tới hàng chục học sinh, trở thành mái nhà chung của cộng đồng.

Tại Úc, các hoạt động dạy tiếng Việt được duy trì mạnh mẽ bởi các hội đoàn kiều bào, trong đó nổi bật là Hội văn hóa Việt Nam tại Tây Úc. Suốt nhiều năm, hội đã kiên trì tổ chức lớp học tiếng Việt cuối tuần cho con em kiều bào tại thành phố Perth. Dù cơ sở vật chất còn hạn chế, thầy cô hoàn toàn là tình nguyện viên, nhưng lớp học luôn đông đảo học sinh và nhận được sự ủng hộ nhiệt tình từ phụ huynh.

"Điều đáng quý là hội không chỉ dạy tiếng Việt, mà còn chú trọng truyền dạy văn hóa dân tộc: áo dài, ẩm thực, lễ hội. Nhiều em sau khi tham gia lớp đã tự tin hơn khi về thăm quê, có thể trò chuyện với ông bà bằng tiếng Việt. Hội Phụ nữ Việt Nam tại Tây Úc vì thế được xem như “cầu nối mềm” gắn kết các thế hệ kiều bào với Tổ quốc", chị Nguyễn Dương Minh Hằng, Hội văn hóa Việt Nam tại Tây Úc cho biết.

Ra đời mạng lưới dạy tiếng Việt toàn cầu

Ngày 31/5, dưới sự bảo trợ của Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (Bộ Ngoại giao), mạng lưới dạy tiếng Việt toàn cầu chính thức ra đời. Với gần 500 thành viên tại hơn 30 quốc gia và vùng lãnh thổ, mạng lưới đã trở thành “ngôi nhà chung” cho những ai tâm huyết với tiếng Việt.

Điểm mạnh của mạng lưới là hoạt động theo nguyên tắc tự nguyện – chia sẻ – lan tỏa. Từ chia sẻ tài liệu, kinh nghiệm, đến tổ chức tập huấn, hội thảo, mời chuyên gia trong nước giảng dạy, tất cả đều hướng tới nâng cao chất lượng dạy và học.

Trong mạng lưới, nhiều mô hình tiêu biểu đã trở thành hạt nhân lan tỏa.

Ở châu Âu, Trường tiếng Việt Lạc Long Quân tại Ba Lan được xem là một trong những cơ sở giảng dạy tiếng Việt lâu đời và quy củ nhất. Được thành lập bởi cộng đồng người Việt tại Warsaw, trường hiện có hàng trăm học sinh theo học, chia thành nhiều cấp lớp. Điểm nổi bật là giáo trình được biên soạn riêng, phù hợp với trẻ em sinh ra và lớn lên tại nước ngoài, kết hợp giữa học chữ và tìm hiểu lịch sử, văn hóa Việt.

"Trường còn tổ chức các hoạt động ngoại khóa như trại hè tiếng Việt, hội thi kể chuyện, giúp học sinh vừa rèn tiếng Việt vừa gắn kết cộng đồng. Trong mắt phụ huynh, đây không chỉ là nơi học, mà còn là cầu nối để con cái họ hiểu và tự hào về nguồn cội", bà Trần Thị Mỹ Hạnh, trường tiếng Việt Lạc Long Quân cho biết.

Đài Loan (Trung Quốc) là một trong những nơi có bước tiến đáng kể khi tiếng Việt được đưa vào giảng dạy trong hệ thống trường học chính quy. Với cộng đồng hàng trăm nghìn người Việt, đặc biệt là các cô dâu Việt, nhu cầu dạy tiếng Việt cho thế hệ con lai rất lớn.

Chị Trần Thị Sỹ (Đài Trung) chia sẻ: từ năm 2019, nhiều trường tiểu học, trung học tại Đài Loan đã chính thức đưa tiếng Việt vào chương trình ngoại ngữ thứ hai. Điều này không chỉ giúp trẻ em gốc Việt duy trì ngôn ngữ mẹ đẻ, mà còn giúp học sinh Đài Loan quan tâm, tìm hiểu nhiều hơn về văn hóa Việt Nam. "Các lớp học tiếng Việt tại Đài Loan thường kết hợp giảng dạy với các hoạt động văn nghệ, lễ hội Tết Nguyên đán, Tết Trung thu, tạo ra không gian văn hóa Việt phong phú. Đây là một minh chứng sinh động cho việc tiếng Việt đang ngày càng có chỗ đứng trên bản đồ ngôn ngữ thế giới."

Một dấu ấn nổi bật là việc triển khai “Bản đồ số tiếng Việt toàn cầu”, công cụ trực tuyến kết nối, hiển thị thông tin về các lớp học, giáo viên, học viên khắp năm châu. Nhờ đó, phụ huynh, học sinh và các thầy cô có thể tìm thấy nhau dễ dàng, đồng thời tạo nền tảng để hình thành một hệ sinh thái tiếng Việt toàn cầu.

“Bản đồ số tiếng Việt” chính là một bước khởi đầu để tiến tới hình thành một hệ sinh thái tiếng Việt toàn cầu. Nếu như trước đây, mỗi lớp học tiếng Việt ở kiều bào giống như những “ốc đảo” nhỏ bé, hoạt động đơn lẻ và thiếu thông tin về nhau, thì nay nhờ bản đồ số, tất cả đã có thể hiện diện trên cùng một nền tảng. Người cần tìm lớp học, giáo viên hay tài liệu chỉ cần vài thao tác là có thể kết nối", ông Nguyễn Duy Anh, Tổng Thư ký mạng lưới chia sẻ thêm.

Giá trị lớn nhất của hệ sinh thái này nằm ở sự liên kết. Nó giúp các thầy cô không còn đơn độc, có nơi để chia sẻ khó khăn, tìm sự hỗ trợ về chuyên môn. Phụ huynh ở bất cứ đâu cũng có thể tiếp cận thông tin nhanh chóng, lựa chọn lớp học phù hợp cho con. Đồng thời, bản đồ số còn giúp các cơ quan trong nước nắm bắt rõ tình hình, từ đó có chính sách hỗ trợ sát thực tế hơn.

Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài đánh giá, việc ra đời mạng lưới giảng dạy tiếng Việt toàn cầu là một sáng kiến độc đáo.

Bằng công nghệ số trong bối cảnh toàn cầu hóa, bà con cộng đồng người Việt Nam trên thế giới có thể kết nối, sẻ chia kinh nghiệm dạy và học tiếng Việt từ đó tăng thêm sức mạnh đoàn kết, góp phần gìn giữ văn hóa Việt.

"Xa hơn, mạng lưới giảng dạy tiếng Việt toàn cầu sẽ trở thành một kho dữ liệu sống động về hoạt động dạy và học tiếng Việt của kiều bào. Đây không chỉ là công cụ để duy trì lớp học, mà còn là kênh quảng bá văn hóa Việt, giúp bạn bè quốc tế thấy được sức sống và khát vọng giữ gìn ngôn ngữ mẹ đẻ của cộng đồng người Việt trên khắp thế giới', ông Nguyễn Trung Kiên, Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài khẳng định.

Theo vtcnews.vn