Chắp cánh Việt Nam

Từ AI for Vietnam, Visemi Foundation đến VietNuc, mạng lưới của các chuyên gia kiều bào nhanh chóng nhận được sự ủng hộ và đồng hành của các cộng sự trong và ngoài nước với tâm nguyện chung vì sự phát triển khoa học công nghệ ở quê hương.

Làn sóng hưởng ứng mạnh mẽ

Tháng Hai năm nay, một nhóm chuyên gia người Việt làm việc tại các tập đoàn công nghệ và trường đại học hàng đầu thế giới ở Mỹ cùng nhau thành lập AI for Vietnam (AIV) để góp phần định hình tương lai AI cho Việt Nam. Nhóm muốn đưa AI thành đòn bẩy để Việt Nam vươn xa, trở thành trung tâm hàng đầu về ứng dụng AI, nơi mà AI được áp dụng rộng rãi vào mọi lĩnh vực cuộc sống, tạo lợi thế cạnh tranh trên bản đồ toàn cầu.

Từ khi thành lập, AIV đã giới thiệu dự án ViGen hợp tác với Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia Việt Nam (NIC) và Meta (Công ty mẹ của Facebook) nhằm tạo ra một hệ thống dữ liệu chất lượng cao, giúp AI hiểu sâu sắc và phản ánh đúng ngôn ngữ, văn hóa Việt Nam. Đây cũng là một sáng kiến xây dựng bộ dữ liệu tiếng Việt mã nguồn mở lớn nhất từ trước đến nay - bước tiến quan trọng trong việc tăng cường sự hiện diện của tiếng Việt trong AI, đồng thời thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và phát triển công nghệ.

Ông Trần Việt Hùng, nhà sáng lập và CEO của AIV cho hay, ViGen hướng tới việc kết nối và hỗ trợ cộng đồng AI trong nước và nâng cao năng lực, ứng dụng AI tại Việt Nam; thiết lập các tiêu chí đánh giá rõ ràng để đo lường hiệu quả xử lý tiếng Việt của AI; thúc đẩy sự tham gia của các tổ chức, doanh nghiệp và cộng đồng để AI trở thành công cụ hỗ trợ hiệu quả, cải thiện đời sống người Việt; đảm bảo AI phát triển dựa trên các giá trị đạo đức, tôn trọng quyền riêng tư và văn hóa Việt Nam.

“Dù bạn là nhà nghiên cứu, lập trình viên, học sinh, sinh viên, hay chỉ đơn giản là một cá nhân muốn ủng hộ; sự đóng góp của bạn đều vô cùng quan trọng. Hãy cùng chúng tôi xây dựng một tương lai AI nơi công nghệ có thể nói tiếng Việt một cách trôi chảy và tự nhiên, giúp Việt Nam khai thác sức mạnh của AI trong mọi lĩnh vực”, ông Hùng khẳng định.

Ở lĩnh vực bán dẫn, nhóm chuyên gia đến từ Mỹ, Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc) đã cùng nhau thành lập Visemi Foundation - một tổ chức với sứ mệnh đồng hành và phát triển thế hệ tài năng trẻ Việt Nam.Thông qua các chương trình cố vấn, huấn luyện chuyên sâu trực tiếp từ các chuyên gia hàng đầu thế giới, cùng mạng lưới kết nối chiến lược toàn cầu và các khóa đào tạo chuyên biệt, Visemi Foundation góp phần xây dựng nền tảng vững chắc để Việt Nam bứt phá trong ngành công nghiệp bán dẫn.

Visemi Foundation đã tổ chức hai hội thảo trực tuyến (webinar) miễn phí, do chính các kỹ sư bán dẫn đang làm việc tại các nước trực tiếp chia sẻ. Các chương trình này cung cấp cho sinh viên những kiến thức và kỹ năng thiết thực, góp phần chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao để Việt Nam vươn mình mạnh mẽ trong lĩnh vực bán dẫn. Visemi không chỉ là nơi truyền thụ tri thức, mà còn là môi trường năng động thúc đẩy sự phát triển, đổi mới và hợp tác toàn cầu.

Mới đây nhất, Mạng lưới chuyên gia năng lượng hạt nhân người Việt Nam ở nước ngoài (VietNuc) ra mắt tại Pháp. Mục tiêu lớn nhất của VietNuc là chia sẻ kinh nghiệm trong ngành; tập hợp và phát triển mạng lưới toàn cầu gồm các kỹ sư, nhà khoa học làm việc về điện hạt nhân; lan tỏa văn hóa an toàn hạt nhân; thúc đẩy hợp tác quốc tế nhằm đóng góp cho việc bảo đảm cả an ninh năng lượng và phát triển bền vững của Việt Nam.

Năm 2025, VietNuc tập trung xây dựng và phát triển các tổ chức chuyên môn - tư vấn; tổ chức hội thảo khoa học, tham gia xây dựng chương trình đào tạo và giảng dạy, chia sẻ kiến thức hạt nhân chuyên sâu và đại chúng; tư vấn và đóng góp ý kiến chuyên gia phát triển điện hạt nhân và kết nối các cơ quan trong và ngoài nước đóng góp cho việc phát triển điện hạt nhân.

Về mặt trung hạn, mạng lưới này sẽ luôn sát cánh với tiến triển của dự án điện hạt nhân tại Việt Nam, nắm bắt các nhu cầu và bài toán đặt ra để thành lập các ban chuyên môn và nhóm chuyên trách nhằm có những đóng góp tích cực, cụ thể và kịp thời.

Sẵn sàng đóng góp cho đất nước

TS. Trần Duy Châu, Phó Chủ tịch phụ trách đối ngoại VietNuc cho biết, hiện tại mạng lưới có khoảng 100 thành viên, chủ yếu là đang làm việc tại châu Âu và có dự kiến mở rộng hơn nữa.

Từ khi thành lập, VietNuc đã góp ý về Luật Năng lượng hạt nhân sửa đổi; gặp gỡ và trao đổi với Thủ tướng trong dịp người đứng đầu Chính phủ thăm và làm việc tại Paris (Pháp), hợp tác cùng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam trong nghiên cứu, tổ chức các hoạt động tư vấn cho các chủ đầu tư EVN, PVN xây dựng góp ý chương trình đào tạo hạt nhân tại các trường Đại học Xây dựng Hà Nội, Đại học Bách khoa Hà Nội…

Theo TS. Trần Duy Châu, các chuyên gia người Việt trong lĩnh vực khoa học công nghệ nói chung và chuyên ngành điện hạt nhân nói riêng có thế mạnh là làm việc và trực tiếp tham gia vào các quá trình chuyển giao công nghệ thực tế tại nước ngoài. Kinh nghiệm thực tế này góp phần bổ sung cho cộng đồng chuyên gia trong nước giúp cho công tác chuyển giao và tiếp nhận khoa học công nghệ tại Việt Nam được triển khai nhanh nhất.

Mặt khác, Pháp và nhiều nước có những chương trình hạt nhân từ nhiều thập kỷ trước đã được kiểm chứng và rút ra những bài học kinh nghiệm. Các chuyên gia người Việt tại các nước này với tinh thần hướng về quê hương có thể giúp cho Việt Nam không chỉ dễ dàng tiếp cận mà còn làm chủ và tiếp nhận công nghệ. Chủ trương phát triển năng lượng hạt nhân cũng là cơ hội để đội ngũ các chuyên gia Việt Nam tại nước ngoài chia sẻ những kinh nghiệm từ các quốc gia phát triển.

Để hiện thực hóa khát vọng trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực AI và điện toán lượng tử, theo TS. Võ Văn Tuấn (Đại học Kyoto, Nhật Bản), Việt Nam cần một chiến lược bài bản trong phát triển đội ngũ trí thức trẻ chất lượng cao. Bên cạnh việc mời các chuyên gia người Việt hoặc nhà khoa học quốc tế tham gia các dự án ngắn hạn, cần có các chính sách dài hạn nhằm thu hút và giữ chân nhân tài.

Cụ thể, ông Võ Văn Tuấn đề xuất triển khai chương trình “Tài năng AI & Quantum Việt Nam” - một sáng kiến hỗ trợ toàn diện dành cho nghiên cứu sinh và sau tiến sĩ dưới 35 tuổi, bao gồm cả người Việt ở nước ngoài. Chương trình này không chỉ cấp học bổng toàn phần mà còn hỗ trợ quỹ nghiên cứu cá nhân, tạo điều kiện về nhà ở, ưu đãi cho các nhà khoa học người Việt tại các trung tâm công nghệ lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.

Cùng với Nghị quyết 57, Quốc hội đã thông qua Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo gồm 73 điều, được xây dựng trên quan điểm thể chế hóa đầy đủ các chủ trương của Đảng và Nhà nước, xác định khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại và đưa đất nước phát triển bứt phá. Với các chuyên gia, nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài, đây chính là kỳ vọng lớn, tiếp sức cho những sáng kiến, dự án của họ sớm được hiện thức hoá tại Việt Nam.

An Nhiên/ baoquocte.vn