Mùi rơm khô
Vào những ngày cuối tháng ba âm lịch, sau mùa gặt, nhà nhà ở quê tôi không có khu vườn nhà nào không đầy ắp rơm vàng. Rơm được phơi nhiều nắng cho thật khô, vàng óng dồn lại ở một khu vực, tiếp đó rơm lại được người ta khéo léo chất lên, nện chặt tạo thành từng cây đứng xa xa trông như những chiếc nấm khổng lồ. Rơm khô được coi như của để dành cho từng gia đình trong suốt một năm, đặc biệt là vào những ngày mùa Đông rét buốt, khi mọi thứ đều thiếu thốn. Rơm là chất đốt thay cho củi để sưởi ấm và nấu thức ăn. Khi trời lụt, nước dâng cao trắng đồng, rơm là thức ăn cho trâu bò, là đồ lót làm ổ cho gà mái đẻ, là đồ bà tôi dùng để bọc cho những nải chuối chín hay những quả xoài chín đầu mùa...
 Những cây rơm trong khu vườn nhà nông |
Như bao đứa trẻ khác, mùi rơm đã trở nên quen thuộc với tôi từ khi còn tấm bé. Ngày đó những đứa trẻ ở các làng quê như tôi vẫn thường theo mẹ ra đồng vào mùa gặt đùa vui thoả thích lăn mình trên những đống rơm vàng óng và hình ảnh những cây rơm sừng sững phơi mình trong nắng gió giữa các khu vườn với tôi dù có đi đâu cũng thật khó phai mờ. Tôi nhớ rất rõ vào những ngày hè, khi bầy chim sẻ tụ về làm tổ trên ngọn các cây rơm, lúc nào cũng có tiếng kêu chiêm chiếp của những chú chim non đòi mẹ mớm mồi. Tôi nhớ những ngày đông mưa phùn ngồi trên lưng trâu, chúng tôi đã dùng con cúi bằng rơm, đốt lên hun khói để tránh những con bọ mát hay để chống muỗi đốt. Rơm cũng là nơi trú chân của nhũng chú gà tranh thủ đôi chân nhanh nhẹn của mình tìm kiếm những miếng mồi bé tí... Tôi nhớ ông bà kể, những năm chiến tranh, ở vùng giải phóng đêm đêm những chú bộ đội nằm ngủ trong những căn hầm sâu dưới lòng đất để tránh pháo, bom đạn của Mỹ, rơm lúc này là những chiếc giường êm ấm...
Trong dịp đi công tác vào cuối tháng ba vừa qua, tôi đã đi qua những cánh đồng sau mùa gặt. Những đống rơm chất cao như đang chuẩn bị được đưa về những khu vườn rộng, tôi bỗng dưng lại thấy nhớ, nhớ mùi rơm khô quen thuộc của quê hương. Mùa này ở quê tôi lúa vừa gặt xong và nhà nhà lại đang phơi những đống rơm vàng.
Lê Thảo (Đại đoàn kết)
