Trần Nguyên Ðán và vua Trần Nghệ Tông

Vì thấy Vua Trần Nghệ Tông quá nhu nhược lại tin dùng Hồ Quý Ly, ông đoán biết cơ nghiệp nhà Trần sắp đến hồi mạt vận, hết lời khuyên can Nghệ Tông sửa đổi lại triều chính, chăm lo đến tình cảnh cơ cực của dân nhưng Nghệ Tông không nghe. Kế cùng, Băng Hồ rút lui về ở ẩn tại Thanh Hư động, núi Côn Sơn, thuộc làng Chi Ngại, huyện Phượng Nhãn, tỉnh Hải Dương. Mùa đông năm Canh Ngọ niên hiệu Quang Thái thứ 3 (1390), Băng Hồ ốm nặng. Thượng hoàng Nghệ Tông được tin, xa giá về Côn Sơn thăm. Biết Tư đồ không qua khỏi, Nghệ Tông hỏi ông về cách cứu vãn tình hình chính sự. Băng Hồ lặng lẽ không đáp, hồi lâu chảy nước mắt và đọc hai câu thơ:

Nhân ngôn ký tử dữ lão nha
Bất thức lão nha liên ái phủ?

Tức là câu về sau người ta đã dịch ra và hầu như đã trở thành một câu ca dao:

Ðem con mà gửi cho quạ già
Biết đâu quạ để con ta được toàn?

Bấy giờ Nghệ Tông ngờ rằng Băng Hồ tướng công mê loạn nói nhảm, nên không để ý, cứ việc tin dùng Hồ Quý Ly, giao tất cả quyền chính cho một tay ông ta và uỷ thác con mình là Vua Thuận Tông cho ông ta phò tá. Quả nhiên, tám năm sau (bốn năm sau khi Nghệ Tông mất) Hồ Quý Ly thiên đô vào Thanh Hoá (Tây Ðô), bắt Thuận Tông phải nhường ngôi lại cho con mới lên ba, tức Thiếu Ðế (1398- 1400) rồi Quý Ly giết Thuận Tông, truất Thiếu Ðế mà lên làm vua, đúng như lời tiên tri của Trần Nguyên Ðán.

(St)