Khi Mạc Đỉnh Chi vào ra mắt vua Nguyên cùng với sứ Cao Ly, nhân có sứ thần ngoại quốc dâng chiếc quạt, vua Nguyên liền bắt Mạc Đỉnh Chi và sứ Cao Ly làm thơ đề quạt.
Mạc Đỉnh Chi còn đang đắng đo tìm ý thơ, thì sứ thần Cao Ly đã cầm bút viết thoăn thoắt. Liếc theo quản bút lông, Mạc Đỉnh Chi thấy sứ Cao Ly viết rằng:
Uẩn long trùng trùng, Y Doãn Chu Công
Đông hàn thê thê, Bá Di Thúc Tề
Nghĩa là:
Nóng nực oi ả, thì như Y Doãn Chu Công
Rét mướt lạnh lùng thì như Bá Di Thúc Tề.
Thế là ông vội phát triển ý ấy, và viết luôn:
Lưu kim thước thạch, thiên địa vi lô,
Nhĩ ư tư thời hề, Y, Chu cự nhu (nho)
Bắc phong kỳ lương, tuyết vũ tái đồ
Nhĩ ư tư thời hề, Di, Tề ngã phu
Y! Dụng chi tắc hành, xả chi tắc tàng
Duy ngã dữ nhỉ hữu thị phù!
Nghĩa là:
Chảy vàng tan đá, trời đất là lò lửa
Người lúc ấy như Y Doãn, Chu Công là những bậc cự nho.
Gió bấc lạnh lùng, mưa tuyết đầy đường
Người lúc ấy như Bá Di, Thúc Tề là những ông già chết đói.
Ôi! Dùng thì chuyên tay, bỏ thì xếp xó.
Chỉ có ta với người là như thế chăng?
Cuối cùng bài thơ của Mạc Đỉnh Chi xong trước, mà ý tứ lại cao diệu hơn bài của sứ Cao Ly. Vua Nguyên xem xong gật gù, khen mãi và phe từ chữ “Y!” (ôi) trở xuống bốn chữ “Lưỡng quốc trạng nguyên”.
(ST)
