Giai thoại về Hồ Xuân Hương (tiếp)

Lần ấy vua Gia Long tiến quân ra Bắc Hà, sai quan chức trong thành dựng cổng trào, treo đèn kết hoa đón tiếp...biết tài Hồ Xuân Hương, các quan bèn cử người đến tận Cổ Nguyệt đường để xin câu đối dán ở cổng chào. Được tiến cử, Xuân Hương không chút do dự viết:
Thiên tử tinh kỳ đương bán diện
Tướng quân Thanh thế áp tam thuỳ.
Nghĩa là: Cờ xí nhà vua dăng khắp chốn, che nửa mặt người. Uy danh tướng quân trùm ba cõi...
Câu đối được treo lên, vua Gia Long nắc nỏm khen, bàn dân thiên hạ cười mủm mỉm, còn quan bé, quan to giật điếng người...vì phong cách nghịch ngợm của Hồ Xuân Hưng chẳng giấu vào đâu được, khen vua mà lại xỏ ngầm chết vua đấy. Bán diện nghĩa là khuôn mặt chia ra làm hai nửa theo chiều dọc, còn áp tam thuỳ...có khác gì áp vào cái chỗ ba góc da còn thiếu ấy? Đến nỗi chúa dấu vua yêu một cái này thì tướng quân dại gì buông tha? Câu đối được hiểu theo nghĩa ngầm rằng:
Che nửa mặt... rực cờ Thiên Phủ
Trấn ba góc: rõ tài tướng quân.
Biết được cả nghĩa ngầm lẫn nghĩa phô của câu đối, bà con ai cũng nắc nỏm khen:
-Đúng là khẩu khí Xuân Hương thật, không có nhưng mà có mới ngoan.

Khi quân Tây Sơn tiến vào giải phóng Thăng Long ghi chiến công Đống Đa oanh liệt: Ngổn ngang giặc chết vùi xương thành gò - viên tướng Sầm Nghi Đống thắt cổ tự tử ngay tại đại bản doanh của mình. Sợ hồn ma, bóng qủy của hắn không chịu ngậm hờn, nuốt tủi nơi chín suối, lại trở về quấy nhiễu dương gian, bà con Hoa Kiều lập miếu thờ. Vốn biết rõ sự tích, Hồ Xuân Hương đã không mủi lòng thương vay, khóc mướn, còn làm thơ tỏ thái độ:
Ghé mắt trông ngang thấy bảng treo
Kìa đền thái thú đứng cheo leo
Ví đây đổi phận làm trai được
Thì sự anh hùng há bấy nhiêu.
Vào cái thuở trọng nam khinh nữ cách chúng ta một phần tư thiên niên kỷ, bà đã ngạo ngược: Ghé mắt trông ngang, còn bộc lộ rõ thái độ của mình: Ví đây đổi phận làm trai được. Đọc bài thơ từ lời lẽ cấu tứ, quan điểm ...nào ai dám bảo là của nữ nhi thường tình làm ?

Chuyện hiền lành ít tai tiếng nhất của Hồ Xuân Hương đối với những người mến mộ tài năng có lẽ là lần tiếp một chú khách người Tàu.
Vì tò mò, mến mộ, chú khách mò đến cổ nguyệt đường định thưởng nguyệt xem hoa...Nếu dễ dãi thì hái lấy chơi, mà lắm gai quá thì...ngó nghiêng, nghiêng ngó rồi về( mất gì của ngộ?). Không ngờ bị Xuân Hương chặn cửa bằng câu đối:
Chân đi hài Hán, tay bán bánh Đường, miệng hát líu lường, ngây Ngô ngây ngố.
Chú khách đứng sịu mặt, chân di mòn vẹt đất, hai đầu gối reo hát trên nền gạch, trấn tĩnh mãi mới nhận ra ba chữ Hán, Đường, Ngô là tên ba triều vua nước mình mà không biết đối lại thế nào, đành phải nở nụ cười ngây Ngô ngây ngố mà bỏ chạy, tuột cả hài Hán lẫn bánh Đường.

Về quê nội Quỳnh Đôi, bà cũng đối đầu ngang ngửa với các sĩ tử, ông đồ, những người ngưỡng mộ bà lũ lượt kéo tới nhà để xem mặt, bắt...hồn thơ, xem có đúng "danh bất hư truyền" như người đời tán tụng không ?
Trước mặt họ là một người đàn bà nhan sắc chưa phải chim sa cá lặn, dung mạo cũng chẳng phô bày nhung lụa, phấn son, nhưng phong thái đoan trang, ngôn từ lịch thiệp, lại nổi tiếng về trình độ học vấn, giỏi thơ nôm, khiến ai cũng cảm thấy hài lòng, mến mộ.
Cuộc thi tài diễn ra ngay tối đầu tiên, tất cả các sĩ tử, văn nhân đều bị đánh bại, riêng ông đồ Dương Trí Tản, tính tình ngang ngạnh, tự phụ, ra vẻ bất cần. Chờ cho đám bạn bè thất trận đi vãn ông mới thủng thẳng tìm đến ra mắt người đẹp.
Rít xong điếu thuốc lào, nhả khói mù mịt gian phòng, Trí Tản cố tình ứng khẩu lại bài thơ đã chuẩn bị sẵn:
Eo lưng thắt đáy thật là xinh,
Điếu ai hơn được điếu cô mình
Thoắt châm thoắt bén duyên hương lửa
Càng núc, càng say tính với tình.
Quá dạn dĩ trong những trường hợp mượn điếu để tả người, vờ say thuốc để say người, lại biết rõ tính tình, nguồn gốc ông đồ tự phong (không qua thi cử, không đỗ ông cống, ông nghè, lại thích đe... hàng tổng) Xuân Hương cho ngã ngựa luôn, khỏi phải say sưa, mơ màng trong khói thuốc nữa:
Giương (2) oai giễu võ thật là kinh
Danh tiếng bao lăm đã tản rồi
Thoáng ngửi, thóang ghê hơi hương lửa
Tài trí ra sao hỏi tính tình ?
Bài thơ tỏ rõ bản lĩnh nhanh nhạy, sắc sảo và cũng không kém phần thẳng thắn, quyết liệt của Hồ Xuân Hương, dùng chính cái tên của ông đồ rởm, gõ đầu trẻ không xong, còn đòi gõ đầu Hồ Xuân Hương? Mượn điếu bát để tỏ tình thân...gái, chưa được gái già này cho phép đã tính chuyện ái ân (hương lửa) trong khi Xuân Hương có cả đống người chạy theo tán tỉnh nơi kinh kỳ, đô hội còn không được nữa là người nghiện thuốc lào, suốt ngày hun khói mù trời, ăn nói ngạo mạn, xấc xược như ông ta.
Xuân Hương là con người bằng xương, bằng thịt, thích cảm xúc êm dịu, tao nhã, chứ đâu phải cái điếu bát trơ khấc, để ông muốn bén duyên hương lửa, ân ái vợ chồng lúc nào là có thể đè ra như đè điếu được?
Vừa song phi đã ngã ngựa, ông Trí không dám giữ bộ mặt dương dương tự đắc nữa mà nhân lúc mọi người tản đi vì trời khuya, bèn bấm bụng rút lui, thua tài trí Xuân Hương. Từ đó thôi ti toe, không còn giở thói đàn anh, bắt nạt, lấn lướt, lớp nho sinh, văn sĩ trong làng nữa./.

(Theo vanchuongviet)