Bài thơ tự trách mình

Một hôm, ông cởi truồng đi tắm. Tình cờ giữa đường gặp quan thượng hỏi thăm vào nhà cha mình là Trung hiếu Lê Trọng Thứ; ông liền đứng dạng hai chân ra bảo quan thượng rằng: "Ðố ông biết chữ gì đây?. Nếu ông biết thì tôi sẽ đưa ông vào nhà".

Ông kia thấy đứa trẻ hỗn xược, giận tím mặt không thèm nói gì cả. Lê Quý Ðôn mới cười vang lên mà rằng:

"Chữ thái, thế mà cũng không biết!"

Thấy đứa trẻ quá ngỗ ngược, ông quan ngạc nhiên lắm, sau hỏi ra mới biết là con Trung hiếu công. Lúc vào chơi nhà, ông thượng đem chuyện ấy ra phàn nàn. Trung hiếu công bèn gọi Lê Quý Ðôn lên mắng rằng: "Mày là thằng rắn mày rắn mặt, phải vịnh một bài thơ tự trách mình, nếu không làm được thì tao đánh đòn"

Lê Quý Ðôn vâng lời, làm ngay bài thơ Nôm như sau:

        "Chẳng phải liu điu vẫn giống nhà,
        Rắn mà biếng học chẳng ai tha,
        Thẹn đèn hổ lửa đau lòng mẹ,
        Nay thét mai gầm rát cổ cha,
        Ráo mép chỉ quen tuồng nói dối
        Lằn lưng cam chịu dấu roi tra
        Từ rày Trâu, Lỗ chăm nghề học
        Kẻo hổ mang danh tiếng thế gia"

Bài thơ vừa ra giọng tự trách mình lại vừa có ý nêu tên một số loại rắn (liu điu, hổ lửa, mai gầm, ráo, thằn lằn, trâu, hổ mang...) vậy mà đọc vẫn không thấy gì gượng gạo. Ông thượng thấy Lê Quý Ðôn mới tí tuổi mà đã tài như thế, bao nhiêu bực tức đều tiêu tan hết, tấm tắc khen mãi không thôi.

 (Theo Giai thoại Văn học Việt Nam)