10 khoảnh khắc tuyệt vời nhất trong lịch sử nước Mỹ (kỳ 2)

5. Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ năm 1863

Tổng thống Mỹ Lincoln tin rằng, mục đích của cuộc nội chiến là để bảo vệ liên bang. Ông từng viết một lá thư cho Horace Greeley, trong đó bày tỏ: “Nếu tôi có thể cứu liên bang mà không cần phải trả tự do cho bất cứ nô lệ nào, tôi nhất định sẽ làm như vậy. Nếu tôi có thể cứu liên bang bằng cách giải phóng tất cả nô lệ, tôi cũng sẵn sàng làm thế. Nếu tôi có thể cứu liên bang bằng cách chỉ giải phóng một bộ phận nô lệ và để mặc số còn lại, tôi cũng sẽ làm như vậy”.

Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ thực tế đã không trả tự do cho nô lệ ở các bang trung thành với liên bang hoặc các bang mà chính phủ liên minh miền Bắc đã chiếm lại được. Nó chỉ trả tự do cho các nô lệ ở những bang “trong cuộc nổi loạn đã không chịu hạ vũ khí”. Và dĩ nhiên, bản tuyên ngôn không xóa bỏ chế độ nô lệ.

Tuy nhiên, nó đã lập tức giải phóng cho 20.000 nô lệ và nhiều người trong số này đã tham gia vào đội quân liên minh miền Bắc tiến công miền Nam. Ngoài ra, bản tuyên ngôn cũng đặt nền móng Bản Hiến pháp Sửa đổi lần thứ 13 năm 1865, giải phóng 4 triệu nô lệ Mỹ.

4. Lewis và Clark đặt chân đến Thái Bình Dương năm 1805

Cuộc thám hiểm của Lewis và Clark tới duyên hải Thái Bình Dương là cuộc thám hiểm trên bộ đầu tiên của người Mỹ đến vùng đất này. Mặc dù tuyến đường Northwest Passage, con đường biển thông qua vùng Bắc Cực, nối liền Thái Bình Dương và Đại Tây Dương mà họ tìm kiếm không tồn tại; niềm hy vọng sông Missouri sẽ dẫn ra biển lớn cũng tan vỡ đồng thời đoàn thám hiểm phải nếm nhiều gian nan, thử thách vì sông Missouri và Columbia có lắm thác ghềnh lớn và nguy hiểm nhưng chuyến đi của họ hoàn toàn không vô nghĩa.

Đoàn thám hiểm đã thu thập được những thông tin quan trọng về lãnh thổ mới, nơi mà sau này là miền Tây của Mỹ, các dân tộc sống trong vùng đất này, quan sát và mô tả 178 loài thực vật và 122 loài động vật, cũng như thiết lập một tiền lệ cho việc thám hiểm miền Tây của quân đội nước này. Cuộc thám hiểm cũng có những đóng góp quan trọng trong việc vẽ bản đồ lục địa Bắc Mỹ.

3. Thương vụ mua lãnh thổ Louisiana năm 1803 

Thương vụ mua lãnh thổ Louisiana là sự kiện quan trọng bậc nhất trong nhiệm kỳ của Tổng thống Thomas Jefferson. Vào lúc đó, việc mua vùng đất này phải đối mặt với sự phản đối từ trong nước và bị coi là vi hiến. Mặc dù vậy, Tổng thống Jefferson vẫn quyết theo đuổi thương vụ mua vùng đất Louisiana từ Pháp bằng được.

Ban đầu, Mỹ chỉ muốn mua thành phố New Orleans sau khi phát hiện ra Tây Ban Nha đã bí mật nhượng lãnh thổ Louisiana (là thuộc địa của họ từ năm 1762) cho Pháp năm 1801. Lý do là, thành phố cảng New Orleans đóng vai trò tối quan trọng đối với nước Mỹ và thương mại quốc tế của nước này.

Tuy nhiên, Pháp, lúc này đang phải đối mặt với nguy cơ chiến tranh với Vương quốc Anh, lại muốn bán cả lãnh thổ Louisiana rộng lớn, trải dài từ Vịnh Mexico ở miền Nam đến Rupert's Land ở miền Bắc và từ sông Mississippi ở miền Đông đến dãy núi Rocky ở miền Tây với giá tiền mua là 60 triệu franc (hơn 11 triệu USD), đồng thời Mỹ phải hủy bỏ số nợ trị giá 18 triệu franc (hơn 3 triệu USD) cho Pháp.

Cuối cùng, chính quyền Tổng thống Jefferson đồng ý và thỏa thuận mua bán chính thức được ký kết vào năm 1803.

Việc mua lãnh thổ Louisiana bao gồm 14 tiểu bang đã làm tăng gấp đôi lãnh thổ của Mỹ và Napoleon cũng thấy hài lòng về thương vụ này. Sau khi kết thúc thỏa thuận, Napoleon Bonaparte tuyên bố: "Thỏa thuận về lãnh thổ này sẽ mãi mãi khẳng định sức mạnh của Mỹ, và tôi đã cho Anh Quốc một đối thủ cạnh tranh về hàng hải mà sớm muộn gì cũng sẽ khiến họ (Anh Quốc) bớt kiêu ngạo đi”.

2. Hiến pháp được phê chuẩn năm 1789

Hiến pháp là bộ luật tối cao của Mỹ. Đây là bản hiến pháp đầu tiên của thế giới được soạn thảo ngày 17/9/1787 và chính thức được thông qua sau các hội nghị tại 13 tiểu bang đầu tiên của Mỹ.

Từ khi có  hiệu lực năm 1789, bản Hiến pháp đã được nhiều quốc gia khác tham khảo, lấy làm mô hình cho hiến pháp nước mình. Thủ tướng Vương quốc Anh, William Ewart Gladstone từng miêu tả Hiến pháp Mỹ là "tác phẩm tuyệt vời nhất từng được sản sinh ra vào một thời điểm nhất định bởi trí óc và mục đích của con người".

1. Tuyên ngôn Độc lập năm 1776

Sự ra đời của Tuyên ngôn Độc lập được đánh giá là một kỳ tích của nước Mỹ. Đây là văn bản chính trị tuyên bố ly khai khỏi Anh của 13 thuộc địa Bắc Mỹ. Tuyên ngôn Độc lập được viết bởi Thomas Jefferson trong hai tuần và hiệu chỉnh lần cuối bởi Benjamin Franklin and John Adams trước khi đệ trình lên đại hội của 13 bang thuộc địa Bắc Mỹ. Cuối cùng, ngày 4/7/1776, đại diện của tất cả 13 bang thuộc địa đặt bút ký vào “một văn kiện bề ngoài trông có vẻ mỏng manh nhưng lại có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với nhân dân ta”.

Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ dựa trên tư tưởng John Locke, một triết gia người Anh khi cho rằng, con người có 3 quyền cơ bản không thể bị tước đoạt là quyền được sống, được tự do và được sở hữu. Quyền sở hữu được Thomas Jefferson đề cập tới trong bản tuyên ngôn là "quyền được mưu cầu hạnh phúc".

Bản Tuyên ngôn cũng truyền cảm hứng cho nhiều bài phát biểu nổi tiếng khác như của các nhà hoạt động nhân quyền Martin Luther King Jr. và Tổng thống Abraham Lincoln cũng như bản Tuyên ngôn độc lập của một số nước như Việt Nam, Zimbabwe…

Câu trích dẫn nổi tiếng của bản Tuyên ngôn là "Tất cả mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc".

Phương Đăng (Infonet)