Sự tích gà gáy sáng

Pô Kuk Parahimuk là vị thánh chúa tể ở thượng giới có nhiều phép màu biến hóa ra muôn loài. Pô Kuk cho thánh Jibrahimưk và các vị thánh khác giáng trần vào ngày thứ sáu, mùng một, để lo xếp đặt và cai quản mọi vật trên trần gian. Mỗi vị thánh hạ giới đều phải vào thánh đường học kinh kệ, luyện tập.

Tại một thánh đường nọ, sau khi cầu kinh, tụng kinh, phần vì mệt mỏi, phần vì quá chén, tất cả các vị thánh đều ngủ say. Lợi dụng cơ hội đó, vị chúa của quỷ Sa Tăng là Mưnưmas Sibai Kayông, với tham ý muốn làm đảo lộn thế gian nên đã lẻn vào thánh đường, dùng phép thần thông hóa thành bốn tên quỷ Sa Tăng, rồi ra lệnh cho bọn này nhổ hết mấy cây cột thánh của ngôi thánh đường, đem vứt xuống biển sâu. Còn Mưnưmas Sibai Kayông thì lấy trộm cái nỏ thần và tên vàng trên ngực vị thánh Pô Kuk, bắn tan hết mười một mặt trời và mười một mặt trăng. May sao còn một mặt trời và một mặt trăng chạy thoát được.

Mặt trời và mặt trăng còn lại hoảng sợ chạy trốn nên vũ trụ lúc bấy giờ trở nên tối tăm, mù mịt, lạnh lẽo. Hơi lạnh thấm buốt các vị thánh đang ngủ say, làm cho các vị thức giấc. Khi tỉnh dậy các vị thánh vô cùng bàng hoàng ngơ ngác, chỉ thấy tối mù mịt, toàn một màu đen u ám. Mọi vật vô cùng hỗn loạn, loài người và loài vật kêu la thảm thiết. Còn bọn ma quỷ thì mặc sức hoành hành, phá phách.

Pô Kuk sau một lúc bàng hoàng, liền hóa phép nhỏ ba giọt nước mắt lên bàn tay, rồi lại nhổ thêm lông mày để vào giữa. Sau đó Pô Kuk niệm chú hóa thành cây nến, rồi hóa lửa đốt để thắp sáng. (Ngày nay người Chàm cúng tế thần thường thắp nến bằng sáp ong là do tích này vậy). Nhờ ánh sáng của cây nến, ngài thấy mấy cây cột chính của thánh đường bị nhổ mất, cái nỏ thần và tên vàng của ngài cũng không còn nữa. Xung quanh ngài chỉ còn là một sự mù mịt và vô cùng hỗn loạn.

Lúc còn mặt trăng mặt trời, ánh sáng gay gắt làm cho người vật khó chịu. Đến khi mặt trăng mặt trời mất đi, ánh sáng mới trở nên cần thiết và đáng quý xiết bao. Để tìm căn nguyên xảy ra, thánh Brahimưk ngửa bàn tay bấm độn, gieo quẻ bói. Và biết rằng Mưnưmas Sibai Kayông cùng loài quỷ Sa Tăng đã gây ra cảnh tối tăm, hỗn loạn này.

Pô Kuk truyền cho thánh Jibrael gọi tất cả thú vật, chim muông, và cả loài người lại để nghi bàn, khi mọi loài đã tề tựu đầy đủ, Pô Kuk hỏi:

- Hởi con người và muôn loài, ai có thể giúp Pô Kuk vượt biển cả sang xứ Mưkah để tìm lại mặt trăng, mặt trời, đem ánh sáng về cho trần gian, loài trừ ma quỷ?

Tất cả mọi loài đều lắc đầu bất lực, duy chỉ có vợ chồng vịt là tình nguyện giúp đỡ Pô Kuk đi tìm mặt trời, nhưng vợ chồng vịt lại kêu là đang bận ấp trứng nên chưa có thể đi ngay được. Còn vợ chồng gà thì cũng muốn đi, vì cho rằng trong muôn loài chỉ có mình mới có giọng hay nhất, nhưng lại không bơi được trên mặt nước như vịt. Thánh Brahimưk bèn truyền cho gà mái ở nhà ấp trứng, và ấp luôn trứng cho vợ chồng vịt. Còn gà trống nhờ được trời phú cho giọng gáy to và hay nên vui lòng nhận việc đi gọi mặt trời.

Gà trống trèo lên lưng vịt, vịt bơi nhanh ra đại dương. Khi đến địa phận xứ Mưkah, Pô Kuk thấy mặt trời và mặt trăng đang trốn trong con ngươi của thần Rănôlăk, Pô Kuk bèn hóa phép cho mặt trăng và mặt trời ra khỏi con ngươi của thần Rănôlăk. Nghe tiếng gọi tha thiết của gà trống hết lần này đến lần khác, mặt trăng và mặt trời thuận lòng đem ánh sáng trở lại cho trái đất và muôn loài.

Từ đó, quả đất lại được mặt trăng, mặt trời chiếu sáng. Nhưng không còn gay gắt như lúc trước nữa, mà hòa dịu, mát mẻ, có bốn mùa xuân, hạ, thu, đông như ngày nay.

Để tránh tai hoạ như mười một mặt trăng, mười một mặt trời đã quá cố, mặt trăng và mặt trời còn lại không tiếp tục chiếu sáng liên tục như trước nữa, mặt trời đem ánh sáng cho muôn loài một ngày lại nghỉ một ngày, khi nào có tiếng gọi tha thiết của gà trống mới lại tới. Ngày mặt trời đi ngủ ta gọi là đêm.

Mặt khác các thánh lại vâng lệnh Pô Kuk giáng thế, tái lập lại trần gian. Riêng loài người được giao việc cai quản, làm chủ muôn loài.

Ngoài ra Pô Kuk cũng truyền cho loài người đừng uống rượu, ham mê sắc dục, phải chịu khó tu hành và dốc lòng tiễu trừ ma quỷ. Ngày nay, mỗi lần làm phép đuổi tà ma, các thầy pháp Chàm đều gọi tên Pô Kuk đứng đầu. Còn loài gà trống vẫn đều đặn sau một ngày mặt trời đi trốn lại tiếp tục cất lên tiếng gáy”... ò ó... o” tha thiết để gọi mặt trời trở lại đem ánh sáng cho muôn loài. Và để ghi công loài vịt, Pô Kuk cấm loài người không được dùng loài vịt làm thịt để cúng thần linh. Còn loài gà mặc dầu cũng có công nhưng nhờ biết ấp trứng, con sinh sôi nhanh, nên ngài cho phép loài người được giết để cúng thần.

(Truyện cổ dân tộc Chàm)