Tiến sỹ Ivo Vasiljev, một người Séc có trái tim và tâm hồn Việt Nam

* Là một công dân CH Séc dành nhiều thiện cảm cho Việt Nam, nhân dịp Tết Kỷ Sửu 2009,  xin ngài vui lòng cho biết một số cảm nghĩ của ngài về Việt Nam?

Tiến sỹ Vasiljev: Trước hết cho phép tôi được gửi tới nhân dân Việt Nam và cộng đồng người Việt Nam hiện đang làm ăn, sinh sống, học tập và công tác tại CH Séc những lời chúc mừng tốt đẹp nhất nhân dịp Tết Nguyên đán Kỷ Sửu 2009.

Trong cuộc đời tôi rất có may mắn được học tập, nghiên cứu ngôn ngữ và văn hoá Việt Nam, một nền văn hoá đã có lịch sử từ hơn bốn nghìn năm. Cùng với việc hai nước Việt Nam và Tiệp Khắc trước kia và ngày nay là CH Séc thiết lập quan hệ ngoại giao, từ những năm 50 của thế kỷ trước, Tiệp khắc đã tiếp nhận một số lượng khá đông các bạn trẻ là học sinh, sinh viên đến học tập tại Tiệp Khắc và ngược lại Tiệp Khắc cũng đã cử học sinh và sinh viên của mình tới Việt Nam để học tập và nghiên cứu.

Vào năm 1960, tôi đã có dịp được học tiếng Việt tại khoa tiếng Việt Trường Đại học Tổng hơp Sác-lơ Praha do một giáo viên là người Việt trực tiếp giảng dạy. Sau đó tôi đã có dịp đi dự hội thảo và nói chuyện bằng tiếng Việt với các bạn học sinh, sinh viên Việt Nam tại Tiệp Khắc (có những buổi tôi đã nói chuyện bằng tiếng Việt dài tới 2 tiếng đồng hồ. Tôi còn nhớ trong một lần được gặp và nói chuyện với Chủ tịch Hồ Chí Minh, sau khi tôi báo cáo với Bác bằng tiếng Việt, Bác rất mừng và nói rằng: “… Một người Tiệp như cháu mà nói được tiếng Việt thì chắc chắn các cháu học sinh và sinh viên Việt Nam đang học tập tại Tiệp Khắc sẽ nói thạo tiếng Tiệp”. Để đáp lại tình cảm của Người, trong suốt thời gian qua và hiện nay tôi đã luôn cố gắng học hỏi, nghiên cứu về tiếng Việt và đặc biệt là nền văn hoá Việt Nam. Tôi nghĩ rằng đó cũng là một việc làm cần thiết để đóng góp vào mối quan hệ tốt đẹp giữa hai dân tộc Séc-Việt.

* Được biết trong cuộc đời, ngài đã tham gia nhiều hội nghị, hội thảo quốc tế về Việt Nam và có nhiều bài viết về Việt Nam, nhân dịp đầu Xuân, ngài có thể cho bạn đọc biết một đôi điều?

Tiến sỹ Vasiljev: Đúng vậy trong gần 50 năm qua tôi đã tham gia nhiều hội nghị, hội thảo quốc tế ủng hộ Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, trong thời gian này tôi đã viết nhiều bài ủng hộ nhân dân Việt Nam và đã được đăng trên Báo Rudé Právo (Quyền lợi đỏ) cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Tiệp Khắc (cũ).

Trong khoảng thời gian từ năm 1982 đến 1989 tôi đã viết nhiều bài báo nói về sự nghiệp hợp tác lao động giữa Việt Nam và Tiệp Khắc đăng trên một số tờ báo của Tiệp và một số bài đã được đăng trên Báo Nhân Dân.

Năm 1985-1986 tôi đã hoàn thành công trình “ Tìm di sản văn hoá của người Việt cổ” bằng tiếng Séc và được Viện Dân tộc học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học CH Séc xuất bản năm 1999.

Tháng 5 năm 1990, nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, tôi đã được Bộ Ngoại giao Cộng hoà Liên bang Séc và Slovakia cử sang Việt Nam dự các hoạt động nhân dịp này và đã đọc tham luận bằng tiếng Việt tại Hội thảo do Chính phủ Việt Nam phối hợp với UNESCO tổ chức với chủ đề Danh nhân văn hoá Hồ Chí Minh. Trong bản tham luận của mình, tôi đã đi sâu vào phân tích câu nói nổi tiếng của Người: “Không có gì quí hơn độc lập, tự do”. Bản tham luận đã được dư luận trong và ngoài nước đánh giá cao. Đài truyền hình Việt Nam đã cho phát bản tham luận trên.

Từ năm 1997 đến năm 2000, tôi tham gia trực tiếp công trình khai quật và nghiên cứu tàu cổ đắm tại vùng biển Cù lao Chàm (Hội An - Quảng Nam).

Năm 2006, phối hợp cùng Đại sứ quán Việt Nam tại Cộng hòa Séc dịch từ tiếng Việt sang tiếng Séc cuốn sách “ VIETNAM POTENCIÁLY A PŘÍLEŽITOSTI SPOLUPRÁCE – VIỆT NAM TIỀM NĂNG VÀ CƠ HỘI HỢP TÁC ”. Đây là cuốn sách cẩm nang rất có giá trị cho các nhà doanh nghiệp của Cộng hòa Séc đã, đang và sẽ đầu tư vào Việt Nam.

Hiện nay tôi đã ở tuổi “Nhân sinh thất thập cổ lai hy”, tuy ở tuổi ngoài 70 sức khoẻ đã có phần giảm sút song tôi vẫn dành nhiều thời gian cho việc nghiên cứu ngôn ngữ, trong đó có tiếng Việt.

* Ngài đã có nhiều lần sang công tác tại Việt Nam, xin ngài có thể cho biết kỷ niệm nào ghi nhớ nhất trong cuộc đời của ngài?

Tiến sỹ Vasilijev: Tôi còn nhớ vào tháng 8 năm 1966, khi Việt Nam đang tiến hành cuộc đấu tranh chính nghĩa của mình, tôi đã vinh dự được tham gia phiên dịch tiếng Séc sang tiếng Việt và ngược lại cho Đoàn Thủ tướng Chính phủ Tiệp Khắc Lenárt sang thăm và làm việc tại Việt Nam, tôi vô cùng xúc động khi được Bác Hồ mời với tư cách là khách riêng của Bác trong bữa cơm thân mật giữa hai Đoàn đại biểu Việt Nam và Tiệp Khắc tại Phủ Chủ tịch. Trong bữa cơm, tôi rất tôn kính và gọi Bác là Chủ tịch Hồ Chí Minh, Bác nhắc tôi: “Cháu lại quên không gọi Bác bằng Bác rồi…”. Được nói chuyện với Bác Hồ, tôi thấy Bác là một con người vĩ đại, Bác biết rất nhiều thứ tiếng và hiểu rất sâu về nền văn hoá của mỗi nước và mỗi dân tộc, sau lần đó quay trở lại Tiệp Khắc, tôi thầm nghĩ mình phải cố gắng làm một điều gì đó để đền đáp lại tình cảm của Bác Hồ và qua một thời gian tra cứu, tôi đã dịch song cuốn “Nhật ký trong tù” của Bác từ nguyên bản tiếng Hán sang tiếng Séc, được Nhà xuất bản Odeon Tiệp Khắc cho ra đời năm 1985, tác phẩm đã được đông đảo bạn đọc là người Séc và các bạn Việt Nam đánh giá cao. (Đài Truyền hình Việt Nam đã phỏng vấn dịch giả vào mùa Hè năm 1985 và đã được phát đi nhiều lần trên kênh Truyền hình Việt Nam).

* Nhân dịp sang Năm Mới Kỷ Sửu 2009, ngài có nhắn nhủ gì tới bà con cộng đồng Việt Nam tại CH Séc?

Tiến sỹ Vasiljev: Nhân dịp bước sang Năm mới 2009 (Năm Con Trâu), tôi xin kính chúc toàn thể bà con cộng đồng người Việt Nam hiện đang làm ăn, sinh sống, học tập, lao động và công tác tại CH Séc một năm mới an khang, thịnh vượng và hạnh phúc, đặc biệt các cháu con em (thế hệ 2) của cộng đồng ngoài việc học giỏi bên cạnh tiếng Séc, hãy cố gắng học và giữ gìn tiếng Việt (tiếng mẹ đẻ) của mình.

* Xin cảm ơn ngài!

 Praha 2009
Trần Việt Hùng (thực hiện)