Cơ hội và phương hướng hợp tác các doanh nghiệp Việt kiều Châu Âu

Trong quá trình hội nhập, các doanh nghiệp Việt kiều Châu Âu ( DNVKCA) hiện đang nỗ lực tìm kiếm những hướng đi đúng đắn và phù hợp. Nhằm khắc phục những hạn chế của mình, hội thảo DNVKCA lần 2 đã thống nhất cần có sự hợp tác, liên kết giữa các doanh nghiệp. Tuy nhiên từ những cố gắng trong năm qua để thành lập Ban liên lạc DNVKCA, hội thảo về bất động sản tại Bulgari, giao lưu tại London hay từ thất bại trong ”dự án ảo” tại Thụy sỹ đã giúp các doanh nghiệp nhìn nhận vấn đề này thực tiễn hơn. Sự hợp tác, liên kết là cần thiết, nhưng phải xây dựng trên những cở sở thực tiễn, khoa học, có sự giám sát, trách nhiệm của các cơ quan chức năng. Để có những chương trình hợp tác hiệu quả, trước hết cần thống nhất một số vấn đề về nguyên tắc, nội dung, lĩnh vực và biện pháp thực hiện.

Có thể đề xuất một số nguyên tắc chung   

- Tính công khai, minh bạch. Do các doanh nghiệp ở nhiều nước, nên chưa có điều kiện hiểu biết tốt về thị trường, về đối tác. Vì vậy một dự án hợp tác muốn thành công cần họat động đúng pháp luật, có chiến lược kinh doanh cụ thể, theo tiêu chí công khai, minh bạch cho mọi thành viên tham gia.  

- Tính khoa học, hiện thực. Mỗi dự án kinh doanh cần sọan thảo đề án chi tiết như nghiên cứu thị trường, đánh giá tài chính đầu tư, hiệu quả kinh doanh, khả năng hiện thực ( Business plan). Từ đó giúp doanh nghiệp quyết định đầu tư hay dự đoán những rủi do để khắc phục.       

- Thành phần sáng lập, điều hành và hệ thống giám sát. Do đặc trưng của văn hóa doanh nghiệp Việt Nam, yếu tố con người luôn là yếu tố quyết định cho các dự án liên kết. Các doanh nghiệp sáng lập phải là những người có tâm, có tầm, có tiền, có uy tín trong cộng đồng. Điều đó giúp tạo niềm tin cho nhà đầu tư và khả năng thực hiện dự án. Vai trò giám sát giúp các doanh nghiệp hiểu đúng về dự án, về các thành viên sáng lập phải có trách nhiệm của các cơ quan đại diện, hiệp hội, nhất là sứ quán, thương vụ của các nước.       

Về mô hình hợp tác, liên kết bao gồm liên kết trong và liên kết ngoài. Liên kết trong là liên kết giữa các DNVKCA trong từng nước hay nhiều nước, liên kết ngoài là liên kết  với các doanh nghiệp trong nước.   

Nội dung liên kết, hợp tác được thể hiện bởi:  

- Mức độ thấp như trao đổi thông tin, giao lưu, quảng bá thương hiệu (xây dựng trang Web, tạp chí chung, tổ chức hiệp hội, câu lạc bộ, hội thảo, hội chợ, tổ chức các dịch vụ chung cho doanh nghiệp v.v).   

- Mức độ cao: Thực hiện các dự án có gắn kết tài chính như xuất, nhập khẩu hàng hóa, đầu tư bất động sản, sản xuất, tài chính, chuyển giao công nghệ, xây dựng đại lý, cửa hàng v.v

Một số lĩnh vực trọng tâm cần hợp tác, liên kết

- Xuất nhập khẩu: Cùng các doanh nghiệp trong nước mở rộng thị trường sang Châu Âu. Đồng thời giúp các doanh nghiệp trong nước chuyển giao công nghệ, nhập khẩu hàng hóa.

- Đầu tư: Các dự án về bất động sản tại Châu Âu, Việt Nam, cũng như tham gia vào thị trường chứng khoán, tham gia cổ phần hóa, mua, bán cổ phần các công ty.

- Thị trường lao động, đào tạo. Đặc biệt trong lĩnh vực xuất khẩu và quản lý lao động Việt Nam sang làm việc tại Châu Âu.

- Hoạt động tài chính, tín dụng. Liên kết thành lập các tổ chức tài chính, dịch vụ tài chính.

- Xây dựng, mở rộng hệ thống cửa hàng, dịch vụ, chuyển giao thương hiệu sản phẩm.

Có thể đề cập một số biện pháp cụ thể

- Xây dựng và kiện toàn các tổ chức hiệp hội DNVK tại từng nước. Hình thành thương hiệu chung của hiệp hội DNVKCA.

-  Lập danh sách các doanh nghiệp, các doanh nhân Việt kiều Châu Âu theo nghành nghề, lĩnh vực kinh doanh. Xây dựng danh sách doanh nhân Việt kiều Châu Âu tiêu biểu (dựa trên các tiêu chí chung như: có các công ty hoạt động tại Châu Âu, có đóng góp lớn về kinh doanh, có đầu tư tại nước sở tại, Việt Nam, có tạo việc làm cho người lao động, có uy tín trong cộng đồng Việt kiều v,v).

- Xây dựng cơ chế phối hợp của các hiệp hội DNVK với các cơ quan chức năng (nhất là sứ quán, thương vụ tại các nước) nhằm hỗ trợ quảng bá, giám sát cho các dự án hợp tác.

Cơ hội hợp tác, liên kết phát triển doanh nghiệp Việt kiều Châu Âu

Với số lượng lớn DNVK tại Châu Âu, Việt Nam đang có thêm một lợi thế phát triển quan hệ kinh tế với các nước Châu Âu so với các nước khác, nhất là trong khối ASEAN. Tuy nhiên các DNVKCA vẫn là các doanh nghiệp nhỏ, chưa phát huy vai trò cầu nối với đất nước. Các DNVKCA phải cạnh tranh gay gắt với các doanh nghiệp khác, nhất là các doanh nhân hoa kiều. Tuy Nhà nước đã có những ủng hộ ban đầu, nhưng thực sự chưa có các chính sách lâu dài, đồng bộ nhằm tập hợp và gắn kết các DNVKCA. Trong thời gian tới các DNVKCA nhất là tại khu vực Đông Âu, Nga sẽ còn tiếp tục gặp rất nhiều khó khăn. Xong đây cũng là cơ hội  cho các doanh nghiệp có quyết tâm và biết đi đúng hướng. Có thể đề cập tới khu vực trọng điểm, lĩnh vực ưu tiên cần có sự hợp tác liên kết của các DNVKCA trong thời gian gần.

Khu vực: Tập trung cho khu vực Đông Âu, Nga, Ukrajna. Ở đây có số lượng lớn DNVK. Các doanh nghiệp đang trong giai đoạn chuyển đổi, hội nhập. Thị trường khu vực này yêu cầu còn thấp, các sản phẩm Việt Nam dễ tìm được chỗ đứng của mình. Hơn nữa các nước này có quan hệ tốt với Việt Nam, là cơ sở giúp các doanh nghiệp Việt Nam hay ASEAN thâm nhập thị trường Châu Âu nói chung.

Lĩnh vực tập trung liên kết các doanh nghiêp

- Bất động sản. Đây là lĩnh vực được quan tâm của nhiều doanh nghiệp Việt Nam. Lĩnh vực này  đòi hỏi vốn lớn, hiểu biết pháp luật, khả năng phân tích thị trường và tổ chức thực hiện. Đầu tư bất động sản bao gồm các dự án tại Châu Âu hay các dự án trong nước. Tại khu vực Đông Âu, Nga nên sớm hợp tác triển khai các dự án về bất động sản. Một phần vì luật pháp đã cho phép, mặt khác giá cả còn phù hợp với điều kiện doanh nghiệp. Đặc biệt xây dựng các Trung tâm thương mại, các siêu thị (ưu tiên cấp thị trấn, thị xã) hoặc liên kết với các doanh nghiệp trong nước xây dựng các trung tâm thương mại thương hiệu Việt Nam. Có thể đầu tư xây dựng khách sạn, phố Việt, khu nhà ở, khu dịch vụ, hệ thống nhà hàng, cửa hàng bán lẻ v.v. Hướng đi này cũng đang  thực hiện hiệu quả tại nhiều nước, ví dụ các trung tâm thương mại hiện đại tại Ba Lan (ASG, EACC, ASEANEU, ASEANPL, ASH v,v), các khu phố Việt tại Ukrajna, Séc, hệ thống cửa hàng bán lẻ, cửa hàng thực phẩm, cửa hàng ăn, cửa hàng hoa, dịch vụ chăn sóc sức khỏe, sắc đẹp tại Séc, Đức, Hung, Pháp, Anh v.v. Đối với các dự án bất động sản trong nước nên hợp tác vào các dự án xây dựng các khu nhà ở, dịch vụ giành cho Việt kiều, các khu dịch vụ có đặc trưng, phong cách Châu Âu ( như làng Việt kiều Châu Âu).

- Sản xuất. Xây dựng các nhà máy, xí nghiệp có các sản phẩm đặc trưng của Việt Nam tại Châu Âu ( như mì ăn liền) hay sản xuất các sản phẩm có thương hiệu Châu Âu được ưa chuộng tại Việt Nam và các nhà máy sản xuất sản phẩm xuất khẩu.

- Chuyển giao thương hiệu, dịch vụ doanh nghiệp. Hợp tác phát triển những thương hiệu mạnh của Việt Nam, của DNVK sang các nước Châu Âu. Xây dựng hệ thống dịch vụ giúp các doanh nghiệp hiểu biết về thị trường, luật pháp, giảm chi phí đầu tư, như các công ty môi giới bất động sản (ví dụ xem batdongsan.pl), dịch vụ vận tải, giới thiệu sản phẩm v.v

- Tài chính. Các DNVKCA có thể liên kết với các tổ chức tài chính thành lập các quỹ đầu tư, dịch vụ tài chính. Những quỹ này thu hút vốn của cộng đồng người Việt Nam tại Châu Âu và có thể đầu tư đồng thời cho các dự án tại Việt Nam hay Châu Âu.

Một số đề xuất cụ thể

Để triển khai hoạt động liên kết, liên doanh các DNVKCA hiệu quả, phát triển bền vững cần thống nhất về mô hình hợp tác và lộ trình thực hiện cụ thể. Trước hết tập trung:

- Xây dựng thương hiệu DNVKCA. Thương hiệu này nhằm gắn kết, tôn vinh các DNVK thành đạt, đóng góp tích cực cho cộng đồng, đất nước.

- Hình thành tổ chức chung của các DNVKCA. Có thể gọi là: Hiệp hội doanh nghiệp Việt kiều Châu Âu ( HH DNVKCA). Thành viên hiệp hội gồm: Thành viên có từ các pháp nhân như hiệp hội DNVK các nước, các công ty ưu tú của Việt kiều; Thành viên cá nhân là các doanh nhân Việt kiều tiêu biểu. HH DNVKCA có điều lệ, tiêu chí hoạt động riêng, có trụ sở ở một nước Châu Âu (ví dụ tại Séc) và Việt Nam. Được thành lập theo pháp luật của một nước trong EU hay Việt Nam. Các nước nòng cốt là nước có cộng đồng doanh nghiệp lớn, năng động như Séc, Ba Lan, Đức, Ukrajna, Nga, Anh. Ban lãnh đạo là những doanh nhân Việt kiều ưu tú (có tâm huyết, năng lực, tài chính, uy tín và thời gian) được bầu chọn dân chủ, công khai. Nhiệm kỳ Ban lãnh đạo không quá ngắn (ví dụ 3 năm) để đủ thời gian triển khai những nhiệm vụ và kế hoạch chung.

- Góp ý để có những chính sách, cơ chế phù hợp của các cơ quan đại diện Nhà nước nhằm ủng hộ, phối hợp, hỗ trợ cho hoạt động của HH DNVKCA.

- HH DNVKCA trước mắt có nhiệm vụ: Xây dựng hệ thống dữ liệu về các DNVK, doanh nhân Việt kiều tiêu biểu tại từng nước. Tổ chức các hoạt động chung như đại hội DNVKCA hàng năm, hội thảo chuyên đề, giao lưu, cung cấp thông tin,  quảng bá, giám sát các hoạt động liên kết, tôn vinh và bảo vệ quyền lợi cho các DNVK v.v

Với những nỗ lực, quyết tâm của các DNVKCA, hy vọng Hội thảo DNVKCA lần thứ 3 sẽ đạt được sự đồng thuận và đặt nền tảng vững chắc xây dựng mô hình liên kết, liên doanh các DNVKCA.

Vacsava ngày 25-08-2008
(hxbinh2002@yahoo.com)
TS. Hoàng Xuân Bình – Chủ tịch Business & Investment Group ASEANEU
Phó chủ tịch,Tổng thư ký hội doanh nghiệp Việt Nam tại Ba Lan

Tài liệu tham khảo:

1. Hướng đi nào cho các Trung tâm thương mại Việt Nam tại Đông Âu (Tham luận tại Hội thảo DNVKCA lần 1- 11/2006 tại Cộng hòa Séc). TS. Hoàng Xuân Bình (Ba Lan).

2. Hợp tác và liên kết vì sự phát triển, hội nhập (Tham luận tại Hội thảo DNVKCA lần 2 – 10/2007 tại Cộng hòa Ba Lan). TS. Hoàng Xuân Bình (Ba Lan)