Tiếng hát quê hương trên vùng Biển Hồ Tonle Sap

Ông Nguyễn Sơn Thuỷ - Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Battambang, Campuchia cùng thành viên đoàn văn nghệ Cục Chính trị Quân khu 9

Bên cạnh Đền Angko huy hoàng của đất nước Chùa Tháp, Biển Hồ Tonle Sap cũng là một danh thắng nổi tiếng, đã từng gây cho du khách nhiều ấn tượng mỗi khi đến Siem Reap. Theo hướng Đông Nam, từ thành phố Siem Reap, khoảng 30 phút đi ô tô, ta sẽ bắt gặp một vùng nước rộng lớn, với diện tích bề mặt khoảng 2.700km2 về mùa cạn và hơn 16.000km2 về mùa nước, nơi đó chính là Biển Hồ Tonle Sap. Biển Hồ nằm trong lưu vực của 5 tỉnh: Battambang, Siem Reap, Pursat, Kampong Chhnang và Kampong Thom. Biển Hồ được ví như túi nước ngọt điều tiết nước cho cả vùng hạ lưu sông Mê Kông. Vào mùa nước cạn, 50% lượng nước của châu thổ sông Cửu Long là do nguồn nước được điều tiết từ Biển Hồ. Và mùa nước lũ, Biển Hồ là nơi trú ngụ, sinh sản cho nhiều loài cá nước ngọt, đây cũng là nguồn lợi rất lớn đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người Khmer.

Đã qua nhiều thập kỷ, ngược dòng Mê Kông, nhiều người gốc Việt đã tụ hội về Biển Hồ kiếm kế sinh nhai. Cùng cảnh ly hương, họ nương tựa vào nhau chung sống và hình thành nên những nhóm chài nho nhỏ, rồi lớn dần thành các xóm chài, làng chài. Theo bước thăng trầm của lịch sử, đến nay phần đông những ngư dân này “tay trắng vẫn hoàn tay trắng”, điều kiện kinh tế hết sức khó khăn và địa vị pháp lý hầu như chưa có gì trên đất khách quê người. Nhớ quê hương đất nước, nhớ giọng hát, điệu hò đất mẹ luôn là nỗi niềm mong đợi của nhiều người nơi đây. Ông Chủ tịch Chi hội người Campuchia gốc Việt tỉnh Siem Reap Hoàng Xuân Khoa nói với tôi rằng: Nhiều người đã 30, 40 năm chưa từng được xem ca cổ, dù những người đó là người gốc Nam Bộ, nơi sản sinh ra đờn ca tài tử. Chả thế, khi mới dự kiến chuẩn bị, ông Sáu Đầy, Trưởng làng chài Chông Kneas đã hân hoan đón tiếp chúng tôi và gọi điện đi khắp nơi “khoe” rằng xóm ông sắp có chương trình văn nghệ, bao năm nay hằng mơ ước.

Nhân dịp Tết Bính Thân năm 2016, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài đã quan tâm và phối hợp với Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Battambang, Chi hội người Campuchia gốc Việt, tổ chức chương trình văn nghệ tiếng hát quê hương trên vùng Biển Hồ Tonle Sap phục vụ bà con người Campuchia gốc Việt trên địa bàn với sự tham gia của các văn nghệ sĩ thuộc Cục Chính trị Quân khu 9.

“Quê hương tôi, đất nước tôi” của Phạm Minh Tuấn, ca sỹ Thanh Tâm cất tiếng hát trong buổi biểu diễn tại Battambang (tối ngày 25/1) làm cho nhiều khán giả lặng mình. Họ lặng mình không chỉ do lời ca, tiếng hát đi vào lòng người mà bởi trong họ đã bị đánh thức bởi niềm tự hào dân tộc và họ là những người con của chính dân tộc ấy. Thầm nghe dịch lời bài hát, qua ánh mắt, nét mặt của bà con gốc Việt, ngài Chan Saphol, Tỉnh trưởng Battambang chia sẻ với tôi rằng: Thế mới biết những người xa quê, nỗi nhớ nhung biết nhường nào. Ông nói, đất nước các bạn “quật cường” là thế, tôi tin, trong tương lai gần, bà con người Việt nơi đây sẽ vươn mình đứng dậy, mang sức sống mạnh mẽ cho cộng đồng người Việt nói riêng và đất nước chúng tôi nói chung.

Không quản ngại vất vả đường xa, ngay sau buổi biểu diễn tại Battambang, sáng sớm hôm sau, các nghệ sỹ, nhạc công lại tiếp tục đi biểu diễn tại làng chài Chong Kneas. Đây là làng chài đông bà con người Việt nhất tại khu vực Biển Hồ. Đúng như lời ông Sáu Đầy cho biết khi chuẩn bị tổ chức, đến nơi, mới có xế chiều, thế mà bà con đã có mặt đông đủ. Cảm thông với mong đợi của bà con, chúng tôi nhanh chóng thu xếp. Mặc cho sóng to, gió lớn, với 2 nhà nổi được ghép lại, vừa làm sân khấu, vừa xếp chỗ ngồi, bồng bềnh trên ngọn nước, thế mà lời ca, tiếng hát vẫn dạt dào vỗ về từng mảnh đời xa hương.

Trở lại đất liền, tối ngày 27/1, đoàn văn công đã tổ chức biểu diễn tại Nhà Đa năng – Trụ sở Hội người Campuchia gốc Việt tỉnh Siem Reap. Vừa nhìn thấy tôi, ông Chủ tịch Hoàng Xuân Khoa tay bắt, mặt mừng. Ông bảo: Thế là hết ý rồi, tối nay thật tuyệt vời, bà con mong đợi đỏ mắt. Khẩn trương chuẩn bị, chương trình bắt đầu, hàng trăm cánh tay giơ lên đón chào. Chứng kiến cảnh này, anh Trưởng đoàn Văn công Quân khu 9, Đại tá Nguyễn Thanh Bá nói: Nơi đâu chúng tôi cũng được đón chào thế này thì thật là hạnh phúc.

Ai chẳng muốn được nghe mãi những bài hát mình yêu thích, được ngắm nhìn những nét đẹp của các nghệ sỹ quê hương và được hòa mình trong tình cảm thương mến của đồng bào, đồng chí nhưng cuộc vui nào cũng đến hồi kết. Sau 3 đêm diễn, chia tay chương trình văn nghệ tiếng hát quê hương trên vùng Biển Hồ Tonle Sap, cũng là lúc chia tay các anh, các chị trong đoàn văn nghệ thuộc Cục Chính trị Quân khu 9 lên đường về nước.

Phát biểu kết thúc chương trình, Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Battambang Nguyễn Sơn Thủy bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài, Cục Chính trị Quân khu 9 và các anh chị em nghệ sỹ, không quản ngại năm hết, Tết đến đã giúp đỡ, đem lại lời ca tiếng hát phục vụ cho bà con cộng đồng ta tại vùng Biển Hồ Tonle Sap nói riêng và khu vực Tây Bắc Campuchia nói chung. Tổng Lãnh sự cũng hy vọng sẽ được các đơn vị liên quan và các anh, các chị nghệ sỹ tiếp tục quan tâm để có những chương trình tương tự tại những nơi còn thiếu vắng vào năm tới. Chúc các anh, các chị nghệ sỹ, nhạc công năm mới tràn đầy hạnh phúc.

Nguyễn Sơn Thuỷ
Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Battambang, Campuchia