Về thương xơ mít xào của ngoại

Xơ mít xào lá lốt - món ăn dân dã. Ảnh: Minh Tín

Độ rày, ở quê đang vào mùa mít chín. Phía sau hè, ngoại trồng một hàng mít, ướt, ráo đủ cả. Ngày này những năm trước, bọn trẻ con chúng tôi được nghỉ học, ở nhà cứ bu theo chân ngoại bất kể sớm trưa. Thích nhất là theo ngoại ra vườn đếm mít, rồi ngày nào cũng ra “thử” chờ khi nào kêu “bịch…bịch” là biết mít chín.

Mít ráo chín vàng ươm, thơm lừng. Múi mít chín có thể ăn liền. Hạt mít thì lùi tro hoặc để khô rồi luộc, hấp hoặc “ghế” cơm. Đến xơ mít, phần lâu nay ta hay bỏ đi hoặc dùng cho trâu bò ăn khi qua bàn tay của ngoại cũng trở thành một món ăn vừa quen vừa lạ rất đưa cơm.

Mít chín sau khi ăn xong phần múi, phần xơ còn lại ngoại tỉ mẩn cắt vỏ, chọn xé rời những “xơ cái” to, nằm quanh múi mít để khi xào không bị vón cục. Sau đó, xơ mít được rửa sạch, để ráo. Trong lúc chờ xơ mít ráo nước, ngoại đi một vòng quanh hè hái nắm lá lốt xanh mướt.

Rồi ngoại bắt cái chảo nhỏ lên bếp, cho một ít dầu phụng vào, khử nén cho thơm rồi cho xơ mít vào, đảo đều tay. Ngoại nói xơ mít chín đã có sẵn vị ngọt nên chỉ cần thêm một ít muối, tỏi, ớt là vừa miệng.

Khi xơ mít chín vừa tới, ngoại cho lá lốt đã cắt sợi nhỏ vào, trộn đều rồi tắt bếp để xơ giữ được độ dai. Lá lốt trộn vào xơ mít nóng làm dậy mùi đặc trưng của thức quà quê. Xơ mít xào khi ăn kèm cơm nóng, ta sẽ cảm nhận được vị ngọt thơm của xơ mít, béo béo của dầu phụng, một chút cay của ớt, mằn mặn của muối, thơm nồng của nén khử và đằm với vị của lá lốt.

Món này không chỉ bọn trẻ con chúng tôi mà cả người lớn trong nhà ai cũng thích. Có mùa, ăn xong mít còn nhiều xơ, ngoại dặn “chớ mà bỏ phí, lúc dư dả phải biết dành chừng cho bữa túng thiếu”, thế là ngoại muối xơ mít trong hũ sành, để dành qua mùa mưa có thứ kho cá, kho mắm...

Một buổi chiều cuối tuần trong những ngày dịch giã xa nhà như thế này, xào đĩa xơ mít, chạm lại chút mùi vị quê hương lòng thoáng rưng rức nhớ ngoại, nhớ quê. Càng nhớ lại càng hiểu hơn những điều ngoại căn dặn thuở bé…

Lê Minh Tín/ Báo Quảng Nam