Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Phú Bình, Chủ nhiệm Uỷ ban về người Việt Nam ở nước ngoài trả lời phỏng vấn Tạp chí Quê Hương
Phóng viên: Nghị quyết 36 và Chương trình hành động của Chính phủ xác định tăng cường công tác bảo hộ đối với người Việt Nam ở nước ngoài là nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu, Bộ Ngoại giao và Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài cần làm gì để thực hiện tốt nhiệm vụ này?
Ông Nguyễn Phú Bình:
Bộ Ngoại giao và các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài nhận thức đầy đủ trách nhiệm và trực tiếp làm công tác bảo hộ đối với người Việt Nam ở nước ngoài theo các qui định của luật pháp Việt Nam, luật pháp và thông lệ quốc tế và thông qua các hoạt động ngoại giao, hỗ trợ cộng đồng ổn định và phát triển cuộc sống, hội nhập vào đời sống xã hội sở tại, góp phần thúc đẩy quan hệ hữu nghị hợp tác giữa Việt Nam với nước mà họ đang ở.
Để thực hiện tốt hơn nữa nhiệm vụ đó, Bộ Ngoại giao sắp tới sẽ tiến hành khảo sát tổng thể tình hình người Việt Nam ở nước ngoài. Sau đó nghiên cứu và vận dụng kinh nghiệm công tác kiều dân của một số nước, xây dựng phương án đàm phán ký kết các điều ước quốc tế, các hiệp định lãnh sự, hiệp định hỗ trợ tư pháp với các nước đặc biệt ở những nước nơi có đông kiều bào ta làm ăn, sinh sống. Đồng thời, phối hợp với các ngành rà soát, sửa đổi, bổ sung, xây dựng mới các văn bản pháp luật liên quan tới công tác bảo hộ công dân, đặc biệt là sớm lập đề án Quỹ bảo hộ công dân trình Chính phủ phê duyệt.
Các cơ quan đại diện ta ở nước ngoài, trong quan hệ với chính quyền sở tại cũng như với cộng đồng, chú trọng hơn nữa công tác bảo vệ những quyền lợi hợp pháp của người Việt Nam ở nước ngoài về địa vị pháp lí, bảo vệ tính mạng, tài sản của kiều dân, đấu tranh chống phân biệt và kỳ thị chủng tộc...; tạo thuận lợi, giải quyết nhanh chóng các yêu cầu chính đáng và hợp pháp của bà con như các vấn đề quốc tịch, cấp phát hộ chiếu, thị thực, hồi hương, khai sinh, công chứng...; Đồng thời, phải gần gũi, nắm bắt tâm tư, tình cảm, ý kiến đóng góp của bà con; hỗ trợ cho các hoạt động của cộng đồng nhằm gìn giữ bản sắc văn hoá dân tộc nhất là tiếng Việt, khuyến khích bà con hội nhập và có đóng góp vào xã hội sở tại, góp phần xây dựng mối quan hệ hợp tác hữu nghị giữa Việt Nam với nước mà họ đang sống.
Phóng viên: Trong việc thực hiện Nghị quyết 36 và Chương trình hành động của Chính phủ, Bộ Ngoại giao sẽ phối hợp với các ngành, các cấp trên những vấn đề gì?
Ông Nguyễn Phú Bình:
Nghị quyết 36 cũng như Chương trình hành động của Chính phủ yêu cầu các cấp, các ngành có liên quan đến công tác về người Việt Nam ở nước ngoài từ trung ương tới địa phương, trong nước và ngoài nước, giữa các cơ quan nhà nước với các tổ chức đoàn thể quần chúng phối hợp chặt chẽ và hiệu quả nhằm khắc phục tình trạng thiếu đồng bộ trong xây dựng chính sách, thiếu thông thoáng trong qui định, thủ tục hành chính, tình trạng một số chính sách không được quán triệt và thực hiện đầy đủ ở một số ngành và địa phương... tác động tới tâm tư, tình cảm cũng như lợi ích chính đáng của bà con.
Theo tinh thần đó, Bộ Ngoại giao sẽ chủ động phối hợp với các Bộ Công An, Xây dựng, Tư pháp, Bộ Kế hoạch đầu tư, Bộ Giáo dục – Đào tạo, Bộ Văn hoá – Thông tin, các tổ chức quần chúng trong việc giải quyết các vấn đề sau: 1/ rà soát, bổ sung, sửa đổi, ban hành mới các văn bản pháp luật liên quan đến các vấn đề mà bà con rất quan tâm là xuất nhập cảnh, cư trú, đi lại, hồi hương, quốc tịch, thừa kế, giá cả dịch vụ, hợp pháp hoá các loại giấy tờ, mua bán sở hữu nhà; 2/ nghiên cứu kiến nghị đề xuất các biện pháp và chính sách nhằm tạo thuận lợi nhất cho trí thức kiều bào về nước làm việc, cho các hoạt động đầu tư, thương mại của kiều bào; 3/ Tăng cường thông tin cho kiều bào trên các trang điện tử và qua truyền hình trên internet, khuyến khích giao lưu hội đoàn, văn hoá, thể thao, nâng cao chất lượng các sản phẩm văn hoá và tìm cách đưa các sản phẩm này ra nước ngoài phục vụ cộng đồng; 4/ Triển khai Dự án dạy và học tiếng Việt cho kiều bào...
Các biện pháp, chính sách đó sẽ được triển khai theo tinh thần hòa giải, hòa hợp dân tộc, khép lại quá khứ, hướng tới tương lai; theo hướng thể chế hoá những ưu đãi đối với kiều bào, từng bước đáp ứng nguyện vọng và lợi ích chính đáng của bà con, mong muốn được đối xử bình đẳng như người Việt Nam ở trong nước; khuyến khích và tạo điều kiện để kiều bào duy trì mối giao lưu, liên hệ với trong nước qua đó khích lệ kiều bào, đặc biệt là thế hệ con cháu sinh ra ở ngoài nước, hướng về cội nguồn, giữ gìn bản sắc văn hóa, đóng góp xây dựng quê hương đất nước.
Phóng viên: Theo ông, hướng giải quyết một số vấn đề cụ thể mà bà con quan tâm như thông tin văn hoá, hai quốc tịch, miễn thị thực, mua nhà ở ?
Ông Nguyễn Phú Bình:
Về thông tin văn hoá, qua gặp gỡ, tiếp xúc với bà con, chúng tôi thấy nhu cầu của kiều bào ta ở nước ngoài muốn được thông tin về tình hình mọi mặt của đất nước, thưởng thức văn hoá, văn nghệ dân tộc, dạy tiếng Việt cho các thế hệ trẻ... là rất lớn và đa dạng. Đó là nhu cầu rất chính đáng và để đáp ứng nhu cầu đó của cộng đồng, theo tôi cần sớm giải quyết một số vấn đề: 1/ Đưa các sản phẩm thông tin và văn hoá đến với cộng đồng thông qua nhiều kênh thông tin đặc biệt là báo chí điện tử, phát thanh, truyền hình internet, truyền hình cáp; qua hợp tác quốc tế; qua giao lưu văn hoá, hội đoàn, biểu diễn nghệ thuật, thể dục thể thao... giữa trong nước và ngoài nước. 2/ Triển khai nhanh và có hiệu quả Dự án hỗ trợ việc dạy và học tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài mới được Chính phủ ban hành để giúp cộng đồng và các gia đình dạy tiếng Việt cho con em mình. Chương trình này cần có ý kiến đóng góp của bà con và cả về nội dung và hình thức sao cho phù hợp các thế hệ kiều bào nhất là thế hệ thứ 2, 3.
Có thể nói đây là những mối quan tâm chung của cả cộng đồng trong và ngoài nước, do vậy, bên cạnh nỗ lực từ phía các cơ quan trong nước, rất cần có thái độ hưởng ứng tích cực và sự hợp tác từ phía cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài.
Về vấn đề quốc tịch, đối với các trường hợp tồn đọng xin thôi quốc tịch hoặc xin nhập lại quốc tịch Việt Nam sẽ được giải quyết nhanh chóng hơn. Về yêu cầu được mang hai quốc tịch và được miễn thị thực khi nhập xuất cảnh Việt Nam, đây không đơn giản chỉ là nguyện vọng của bà con mà là vấn đề có liên quan đến hệ thống luật pháp của quốc gia, quan hệ của Việt Nam với các nước cũng như luật pháp và thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, để đáp ứng mong muốn của người Việt ở nước ngoài dần được bình đẳng với người trong nước về quyền lợi và nghĩa vụ mà pháp luật qui định, các cơ quan chức năng đang xem xét cụ thể, nghiên cứu và kiến nghị giải pháp thích hợp. Đối với bà con mang hộ chiếu của các nước được miễn thị thực khi nhập xuất cảnh Việt Nam như Thái Lan, Lào, Nhật Bản, Hàn Quốc... đã có thể được hưởng ưu đãi này. Có thể trong tương lai sẽ có thêm các thoả thuận miễn thị thực được kí kết giữa Việt Nam với một số nước khác nữa.
Về vấn đề mua nhà ở Việt Nam, hướng chính sách đối với người Việt Nam ở nước ngoài sẽ thông thoáng hơn. Việc thực hiện Nghị định số 81/2001/NĐ-CP ngày 5/11/2001 của Chính phủ về việc người Việt Nam định cư ở nước ngoài mua nhà ở tại Việt Nam đang được đánh giá, tổng kết để có điều chỉnh thích hợp. Sắp tới bên cạnh việc cụ thể hoá thêm các đối tượng mới được bổ sung được mua nhà gắn liền với quyền sử dụng đất theo qui định trong Luật Đất đai sửa đổi mới được ban hành, sẽ có các cơ chế, chính sách khuyến khích người Việt Nam ở nước ngoài mua nhà ở của các dự án kinh doanh nhà ở của các công ty nhà nước hoặc tham gia đấu thầu đầu tư vào các dự án kinh doanh nhà đất ở trong nước.
Phóng viên: Xin cám ơn ông!
(Hà nội, 10/10/2004)
