50 năm đôi điều suy nghĩ

Ngay từ đầu, Đảng và Nhà nước đã quan tâm đến mảng công tác quan trọng này. Nhờ đó, những chủ trương, chính sách ngày càng mở rộng và thuận lợi cho công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài, mà tiêu biểu là Nghị quyết 36 của Bộ Chính trị.

Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định rất đúng để đưa UBNVNONN về Bộ Ngoại giao và từ đó, hoạt động của Ủy ban có nhiều khởi sắc. Từ ngày Ủy ban “hội nhập” với gia đình Ngoại giao năm 1995, tôi được Thủ tướng Chính phủ chỉ định làm Chủ nhiệm Uỷ ban. Sau khi nhận bàn giao từ giáo sư tiến sĩ Nguyễn Ngọc Trân, tôi bắt tay ngay vào công việc. Tôi rất lo lắng về mảng công việc này.

Anh Phạm Khắc Lãm tiếp tục ở lại làm Phó Chủ nhiệm Ủy ban nhưng tôi cũng không hết băn khoăn. Phải nói rằng cán bộ công nhân viên của Ủy ban lúc đó tận tâm với công tác nhưng do hoàn cảnh khách quan và chủ quan nên tầm hoạt động còn hạn chế. Cơ hội cho anh chị em tiếp xúc với bà con ở nước ngoài còn rất ít, chưa có cán bộ của Ủy ban đi công tác dài hạn ở các Sứ quán nhất là ở các địa bàn có đông NVNONN. Và công tác nghiên cứu, đề xuất chủ trương, chính sách còn yếu. Do đó, vấn đề cấp bách là phải nâng cao trình độ về mọi mặt của anh chị em lên ngang tầm của nhiệm vụ và hội nhập được với công tác Ngoại giao.

Ngày nay, nhìn lại bức tranh chung đã thấy những nét bứt phá ngoạn mục. Cán bộ của Ủy ban đều có mặt trên các địa bàn quan trọng của cộng đồng NVNONN. Anh chị em đã có bước tiến đáng kể phục vụ cho các nhiệm vụ trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hoá, thông tin… ngày càng có hiệu quả.

Tôi có nhiều kỷ niệm sâu sắc trong 5 năm làm Chủ nhiệm Ủy ban. Đến bây giờ tôi vẫn nhớ đêm Giao Thừa 29 Tết Đinh Sửu, vào lúc 23 giờ, anh Phạm Khắc Lãm và tôi đến Bưu điện Bờ Hồ để bấm nút đưa Tạp chí Quê Hương lên mạng. Đây là tờ báo điện tử đầu tiên ở Việt Nam, là dấu ấn lịch sử. Đến nay, nhiều người quên sự kiện này rồi vì chuyện đó bây giờ quá bình thường. Nhưng điều mà chúng tôi mừng nhất là chỉ sau 2 ngày hoà mạng đã có trên 100.000 lượt truy cập vào Báo Quê Hương, một con số rất ấn tượng, gấp hàng trăm lần so với những gì mà trước đó chúng ta muốn đưa “Quê Hương” đến bạn đọc ở nước ngoài.

Những lần tiếp xúc với bà con ta ở nước ngoài, tôi rất xúc động trước những tình cảm của bà con đối với đất nước. Sống giữa đại dương mênh mông của văn hoá Âu-Mỹ nhưng phần lớn bà con vẫn giữ được nét đẹp văn hoá truyền thống của Việt Nam. Ngay cả những món ăn thuần Việt, rất Hà Nội, rất Sài Gòn tôi lại được thưởng thức ở Paris, ở New York!

Thực tại là như vậy, nhưng đến các thế hệ sau, thế hệ sau nữa chúng ta phải tính sao đây để duy trì được văn hoá Việt, được tiếng Việt. Có lẽ chúng ta phải đi sâu nghiên cứu các kinh nghiệm quý báu của các cộng đồng người Hoa, người Tây Ban Nha, người Italia, Israel… để giúp xây dựng cộng đồng NVNONN vừa hoà nhập được với nước sở tại, vừa giữ được bản sắc văn hoá và luôn là chiếc cầu nối cho quan hệ hữu nghị của Việt Nam với các nước.

Những năm gần đây, bà con về thăm đất nước ngày càng đông, một số người trước đây ngần ngại trở về thì nay không còn e dè như trước nữa. Những kỷ niệm buồn ngày càng lùi xa, nhường bước cho những niềm vui trước đất nước, quê hương ngày càng đổi mới và hội nhập với thế giới. Sự đổi thay làm nhiều người ngỡ ngàng. Chúng ta còn nhiều cái yếu và vấp phải những sai lầm không đáng có nhưng phải nói rằng những thành tựu đất nước đã đạt được là vô cùng to lớn, đáng tự hào lắm!

Đoàn kết và thành công luôn song hành với nhau. Chúng ta luôn nhớ tới điều mà Bác Hồ lúc nào cũng lưu ý để mọi người Việt Nam dù ở đâu cũng tương thân tương ái nắm bắt tay nhau mà tiến lên.
UBNN về NVNONN năm nay tròn 50 tuổi. Độ tuổi chín chắn nhất của cuộc đời. Với đồng chí Chủ nhiệm năng động và dàn cán bộ đang trưởng thành, chắc chắn sẽ gặt hái được nhiều thành tựu to lớn hơn nữa.

Nguyễn Dy Niên
Chủ nhiệm Uỷ ban giai đoạn 1995-2000