Đồng hành cùng kiều bào, phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc

Thời gian qua, công tác đại đoàn kết, vận động người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN) hướng về quê hương đã đạt được những kết quả quan trọng ra sao? Cần làm gì để tiếp tục nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm trong việc thực hiện chủ trương đại đoàn kết toàn dân tộc đối với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài? 

Làm sao để khuyến khích và tạo điều kiện để đồng bào ta ở nước ngoài đóng góp tích cực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc? Để đáp ứng sự quan tâm của đại đa số độc giả, Báo VietNamNet tổ chức cuộc Tọa đàm với chủ đề “Đồng hành cùng kiều bào, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc” với 3 vị khách mời:

- Ông Mai Phan Dũng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về NVNONN

- Ông Từ Thành Huế, Trưởng ban Đối ngoại và Kiều bào (Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam)

- Ông Nguyễn Phú Bình, Chủ tịch Hội liên lạc NVNONN 

Vun đắp và phát huy nguồn lực của cộng đồng dân tộc Việt Nam

Nhà báo Diệu Thúy: Xin quí vị chia sẻ thêm về những chủ trương và nhiệm vụ chủ yếu trong công tác NVNONN nêu trong Nghị quyết 36-NQ/TW (NQ36) của Bộ Chính trị; nội dung trọng tâm của Chỉ thị số 45-CT/TW (CT45) về việc tiếp tục thực hiện NQ36 về công tác NVNONN trong tình hình mới?

Ông Nguyễn Phú Bình: NQ36 được ban hành ngày 26/3/2004, là Nghị quyết công khai đầu tiên của Đảng về công tác NVNONN. 

Quan điểm chỉ đạo chính của NQ36 gồm 4 điểm lớn: Công tác đối với NVNONN cần thể hiện đầy đủ truyền thống đại đoàn kết toàn dân tộc; khẳng định đồng bào ta ở nước ngoài là bộ phận không tách rời và là một nguồn lực của cộng đồng dân tộc Việt Nam, là nhân tố quan trọng góp phần tăng cường quan hệ hợp tác, hữu nghị giữa nước ta với các nước; 

Công tác đối với NVNONN cần mang tính đồng bộ, kết hợp việc xây dựng cơ chế, chính sách với công tác vận động, kết hợp các hoạt động trong nước với các hoạt động ở nước ngoài; Công tác đối với NVNONN là trách nhiệm của toàn bộ hệ thống chính trị và của toàn dân. 

Ngày 19/5/2015, Bộ Chính trị ban hành CT45 về việc tiếp tục đẩy mạnh thực hiện NQ36. 

Về cơ bản, những nội dung trong CT45 đã kế thừa NQ36, đồng thời bổ sung quan điểm về công tác đại đoàn kết đối với NVNONN. Cụ thể là: “đề cao tinh thần dân tộc, truyền thống nhân nghĩa, khoan dung”, “chấp nhận những điểm khác nhau không trái với lợi ích chung của dân tộc”, đồng thời nhấn mạnh “tiếp tục quan tâm, sớm có giải pháp phù hợp để giải quyết các vấn đề còn tồn đọng trên tinh thần cởi mở, chân thành, khép lại quá khứ, hướng tới tương lai. Kiên trì vận động, thuyết phục những người còn giữ định kiến, mặc cảm”.

Bên cạnh đó, CT45 nhấn mạnh việc tập trung tháo gỡ những vướng mắc trong vấn đề thể chế hóa các chủ trương, phương hướng và nhiệm vụ nêu trong NQ36 như việc sớm cấp lại quốc tịch cho những người có đủ điều kiện, dạy và học tiếng Việt, thông tin đối ngoại, hỗ trợ hội đoàn...

Nhà báo Diệu Thúy: Bối cảnh của sự ra đời Kết luận số 12 –KL/TW (KL12) về công tác NVNONN có ý nghĩa quan trọng như thế nào, mong ông Từ Thành Huế cho biết thêm?

Ông Từ Thành Huế: MTTQ Việt Nam là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội và các cá nhân tiêu biểu trong các giai cấp, tầng lớp xã hội, các dân tộc, tôn giáo và người Việt Nam định cư ở nước ngoài. 

Một trong những nhiệm vụ quan trọng của MTTQ Việt Nam là tập hợp và vận động người Việt Nam định cư ở nước ngoài hướng về quê hương, Tổ quốc để góp phần xây dựng và phát triển đất nước. 

Ngày 12/8/2021, Bộ Chính trị đã ban hành KL12 về công tác NVNONN trong tình hình mới. KL12 tiếp tục khẳng định chủ trương, chính sách nhất quán và đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta về củng cố vững chắc đại đoàn kết toàn dân tộc, trong đó cộng đồng NVNONN là bộ phận không tách rời của cộng đồng dân tộc Việt Nam; tập hợp rộng rãi mọi tầng lớp nhân dân ở trong nước cũng như kiều bào ta ở nước ngoài nhằm phát huy mạnh mẽ sức mạnh toàn dân tộc cho phát triển đất nước.

KL12 góp phần thúc đẩy thực hiện công tác NVNONN toàn diện và mạnh mẽ hơn theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII, NQ36 và CT45 của Bộ Chính trị, trong đó tập trung hỗ trợ NVNONN có địa vị pháp lý vững chắc, phát triển và hội nhập xã hội sở tại, giúp kiều bào tiếp tục nâng cao tự hào, tự tôn dân tộc và hướng về cội nguồn, đồng thời có chính sách phù hợp để đồng bào đóng góp hiệu quả vào xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới.

KL12 tiếp tục thể hiện rõ tình cảm và trách nhiệm của Đảng và Nhà nước trong việc chăm lo cho cộng đồng NVNONN; đáp ứng nguyện vọng chính đáng của đồng bào, từ đó động viên, khích lệ đồng bào ta tiếp tục nỗ lực vươn lên, khơi dậy tiềm năng, phát huy nguồn lực to lớn và tinh thần yêu nước hướng về quê hương.

Ngày 17/1/2023, Ủy ban TƯ MTTQ Việt Nam đã thông qua Kết luận 03. Đây là Kết luận đầu tiên của Ủy ban TƯ MTTQ Việt Nam về việc thực hiện công tác NVNONN trong tình hình mới. Kết luận đưa ra những điểm căn bản gồm:

Tiếp tục tổ chức phổ biến, tuyên truyền sâu rộng Nghị quyết số 36-NQ/TW, Chỉ thị số 45-CT/TW và Kết luận số 12-KL/TW của Bộ Chính trị trong hệ thống MTTQ Việt Nam, các tổ chức thành viên của MTTQ Việt Nam để nhận thức đầy đủ về vị trí, tầm quan trọng của công tác NVNONN. 

Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp, các tổ chức thành viên của Mặt trận thực hiện tốt nhiệm vụ đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của NVNONN; là cầu nối để các hội đoàn và NVNONN tham gia góp ý kiến xây dựng Đảng, Nhà nước theo quy định.  

Phối hợp với các ban, bộ, ngành đề xuất thống nhất cơ chế phối hợp chung, hàng năm tổ chức các hoạt động, sự kiện lớn dành cho NVNONN; rà soát xây dựng mới văn bản pháp luật và chủ trì tổ chức phản biện xã hội để hoàn thiện, bảo đảm tính khả thi của các chủ trương, chính sách, pháp luật về NVNONN.

Triển khai vận động NVNONN, nhất là thế hệ trẻ, đội ngũ chuyên gia, trí thức, doanh nhân tham gia đóng góp tích cực vào sự phát triển của đất nước, gắn bó với quê hương, trở thành cầu nối, góp phần thúc đẩy quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam với các nước.

Hiệp thương, phân công, phối hợp với các tổ chức thành viên của MTTQ Việt Nam trong công tác vận động, tập hợp, đoàn kết NVNONN theo hướng mở rộng về thành phần, đa dạng về đối tượng, nâng cao tính thiết thực, hiệu quả, tránh chồng chéo.

Quan tâm lựa chọn, mở rộng thành phần NVNONN tiêu biểu tham gia Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp; tiếp tục phát huy vai trò của các vị ủy viên Ủy ban TƯ MTTQ Việt Nam và ủy viên Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp là NVNONN trong tập hợp, đoàn kết cộng đồng tại khu vực, nước sở tại, thực sự trở thành nòng cốt, là cầu nối gắn kết bền vững giữa cộng đồng với MTTQ Việt Nam và với quê hương, đất nước.

Tích cực bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, chất lượng đội ngũ cán bộ Ủy ban MTTQ các cấp và các tổ chức thành viên làm công tác vận động NVNONN có đủ bản lĩnh, phẩm chất đạo đức, tinh thần trách nhiệm, năng lực, tâm huyết để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Phát huy hiệu quả hoạt động của các hội đồng tư vấn, nhất là Hội đồng tư vấn về Đối ngoại và Kiều bào trong công tác NVNONN.

Đoàn Chủ tịch giao Ban Thường trực Ủy ban TƯ MTTQ xây dựng chương trình hành động cụ thể để tổ chức thực hiện; hướng dẫn triển khai thực hiện Kết luận trong hệ thống MTTQ và các tổ chức thành viên; định kỳ đánh giá kết quả thực hiện, báo cáo Đoàn Chủ tịch và Uỷ ban TƯ MTTQ. 

Những bước đột phá quan trọng

Nhà báo Diệu Thúy: Thưa quí vị khách mời, NQ36 ra đời đến nay được gần 20 năm, việc thực hiện CT45 cũng đã diễn ra được 7 năm. Các vị đánh giá như thế nào về kết quả của công tác về NVNONN trong quãng thời gian đó?

Ông Mai Phan Dũng: Có thể nêu một số thành tựu nổi bật trong công tác NVNONN trên các mặt sau:

Thứ nhất, công tác tham mưu, kiến nghị, xây dựng chính sách liên quan đến NVNONN được triển khai theo hướng tương đối toàn diện. Nhiều chính sách, quy định pháp luật trong các lĩnh vực như quốc tịch, sở hữu nhà ở, xuất nhập cảnh, thu hút, trọng dụng nhân tài là NVNONN… đã được ban hành, theo hướng ngày càng tạo điều kiện thuận lợi cho NVNONN về nước làm việc, đầu tư, kinh doanh... tăng cường gắn kết kiều bào với quê hương. Đến nay đã hình thành hệ thống tương đối đầy đủ các văn bản pháp luật liên quan đến NVNONN.

Thứ hai, công tác đại đoàn kết, vận động NVNONN hướng về quê hương đạt được những bước đột phá quan trọng. Trong các chuyến công tác nước ngoài hoặc trong những dịp kiều bào về nước, lãnh đạo Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm, dành thời gian gặp gỡ, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của cộng đồng NVNONN. Kiều bào được tạo điều kiện tham gia đóng góp ý kiến vào những vấn đề quan trọng của đất nước.

Các hoạt động thường niên do Ủy ban Nhà nước về NVNONN tổ chức như Xuân Quê hương, Đoàn kiều bào dự Giỗ Tổ Hùng Vương, thăm quân dân huyện đảo Trường Sa và Nhà giàn DK1, Trại hè dành cho thanh niên, sinh viên kiều bào… thường xuyên được đổi mới về nội dung và hình thức, thu hút sự tham gia của đông đảo kiều bào. 

Với những nỗ lực trên, đồng bào ta ở nước ngoài ngày càng tin tưởng vào đường lối, chính sách phát triển của Đảng và Nhà nước. Nhiều kiều bào, kể cả những người trước đây từng có định kiến, nay đã có những bài viết và phát ngôn tích cực về tình hình đất nước, trực tiếp phản bác những luận điệu sai trái.

Thứ ba, công tác hỗ trợ NVNONN có địa vị pháp lý vững chắc, ổn định cuộc sống ở sở tại ngày càng được tăng cường. Lãnh đạo Đảng, Nhà nước luôn quan tâm, thường xuyên chỉ đạo các cơ quan trong và ngoài nước tích cực triển khai các biện pháp nhằm hỗ trợ NVNONN nâng cao địa vị pháp lý, ổn định cuộc sống và hội nhập vào xã hội sở tại. 

Có thể nói, công tác này tới nay đã có chuyển biến tích cực. Khó khăn về địa vị pháp lý của kiều bào ở một số địa bàn đang dần được tháo gỡ, đại bộ phận kiều bào đã có địa vị pháp lý ổn định và hội nhập sâu rộng vào xã hội sở tại. Ngay cả cộng đồng được cho là khó khăn là cộng đồng người gốc Việt ở Campuchia cũng đã cơ bản có giấy tờ pháp lý của sở tại, dần ổn định cuộc sống.

Bên cạnh đó, quyền và lợi ích chính đáng của công dân Việt đang sinh sống, lao động, học tập ở nước ngoài được quan tâm, bảo vệ. Các cơ quan trong và ngoài nước luôn chú trọng tới công tác bảo hộ công dân, tăng cường hợp tác với cơ quan an ninh của các nước trong việc đảm bảo an toàn tính mạng, tài sản; đồng thời, ngăn chặn, hạn chế tình trạng vi phạm luật pháp của một số bộ phận người Việt Nam ở nước ngoài.

Thứ tư, công tác thu hút nguồn lực của NVNONN đóng góp cho sự phát triển của đất nước ngày càng được chú trọng. Các cơ quan trong và ngoài nước đã phối hợp tổ chức thành công nhiều hội thảo, hội nghị, diễn đàn doanh nghiệp, thành lập mạng lưới liên kết trí thức, doanh nhân NVNONN, thành lập các cơ chế để NVNONN tham gia đóng góp ý kiến vào những vấn đề lớn của đất nước; hỗ trợ tháo gỡ vướng mắc cho kiều bào khi về nước đầu tư, kinh doanh, hợp tác khoa học; triển khai huy động NVNONN tham gia giới thiệu, tiêu thụ sản phẩm và phát triển các kênh phân phối hàng Việt Nam ở nước ngoài. 

Những nỗ lực trên đã khích lệ, động viên kiều bào có nhiều đóng góp thiết thực hướng về quê hương. Hiện kiều bào có 385 dự án đầu tư tại Việt Nam với tổng vốn đăng ký hơn 1,7 tỷ USD và có vốn góp vào hàng nghìn doanh nghiệp tại Việt Nam, góp phần tạo công ăn việc làm, chuyển giao công nghệ và phát triển kinh tế - xã hội. Tổng kiều hối từ 1993 - 2022 đạt gần 215 tỷ USD, riêng năm 2022 ước đạt 19 tỷ USD (theo dự báo của WB). 

Nhiều sáng kiến tập hợp, kết nối chuyên gia, trí thức người Việt tại các địa bàn đóng góp cho những vấn đề phát triển đất nước được đề xuất và triển khai như Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam... Ngày càng có nhiều nhà khoa học, doanh nhân, các văn nghệ sỹ, vận động viên kiều bào về nước sinh sống, làm việc, đầu tư, kinh doanh, hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể thao... 

Kiều bào cũng tích cực đóng góp nhiều ý kiến tâm huyết, quý báu vào các vấn đề cấp thiết trong quá trình phát triển đất nước như xây dựng Chính phủ kiến tạo, đô thị thông minh, chuyển đổi số, khởi nghiệp sáng tạo... 

Thứ năm, công tác giữ gìn tiếng Việt, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong cộng đồng NVNONN đạt nhiều kết quả tích cực. Các cơ quan trong và ngoài nước đã đẩy mạnh các hoạt động hỗ trợ cộng đồng duy trì tiếng Việt và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc như hỗ trợ SGK, tài liệu dạy và học tiếng Việt; tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên kiều bào; vận động chính quyền sở tại đưa tiếng Việt vào chương trình giảng dạy của các trường phổ thông, đại học; cử các đoàn văn nghệ trong nước đi biểu diễn phục vụ kiều bào... Qua đó, việc dạy và học tiếng Việt ngày càng được cộng đồng quan tâm, có sức lan tỏa rộng rãi ở nhiều địa bàn. 

Thứ sáu, công tác thông tin đối ngoại hướng tới NVNONN được đổi mới cả về nội dung và hình thức. Nội dung các chương trình phát thanh, truyền hình dành cho kiều bào ngày càng phong phú; nhiều báo viết và báo điện tử tiếng Việt có chuyên trang, chuyên mục về các vấn đề liên quan đến NVNONN và những vấn đề bà con quan tâm. 

Các cổng thông tin, trang điện tử của Đảng, Chính phủ, Quốc hội, tỉnh, thành phố có những thay đổi mạnh mẽ về nội dung và hình thức, trở thành những kênh thông tin quan trọng để kiều bào tìm hiểu, nắm bắt các chính sách của Đảng và Nhà nước đối với NVNONN. 

Phương thức thông tin cho cộng đồng NVNONN được thực hiện đồng bộ, sâu rộng qua nhiều hình thức, nhiều loại ngôn ngữ, trong đó đã chú trọng việc phát triển nội dung trên nền tảng số để kiều bào có thể dễ dàng tiếp cận. Đáng chú ý, ngày càng nhiều phóng viên kiều bào về nước tác nghiệp, đưa tin, góp phần giúp cộng đồng nắm được những thông tin chính xác, khách quan về tình hình trong nước.

Thứ bảy, cơ chế phối hợp và tổ chức bộ máy làm công tác NVNONN được kiện toàn. Một số bộ và tỉnh, thành phố đã lập bộ phận giúp lãnh đạo hoặc cử cán bộ chuyên trách về công tác đối với NVNONN. Tất cả cơ quan đại diện đều có bộ phận công tác cộng đồng và cán bộ chuyên trách làm công tác cộng đồng (tại các địa bàn có đông kiều bào) hoặc cử cán bộ kiêm nhiệm.

Nhà báo Diệu Thúy: Trong KL12 đề ra nhiệm vụ đổi mới nội dung, phương thức và tư duy về công tác tuyên truyền, thông tin đối ngoại, kịp thời thông tin về tình hình đất nước và chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước ta tới cộng đồng NVNONN. Xin chia sẻ rõ hơn về những đổi mới này?

Ông Từ Thành Huế: MTTQ rất chú trọng về công tác thông tin tuyên truyền, kịp thời thông tin về tình hình đất nước và chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước tới cộng đồng NVNONN; làm sao để thông tin được đa dạng, đa chiều để bà con kiều bào được tiếp cận nguồn thông tin chính thức và chính thống. 

MTTQ thường xuyên ban hành các kế hoạch và chương trình phối hợp với các cơ quan báo chí đảm bảo công tác thông tin tuyên truyền. 

Chúng tôi có Hội đồng tư vấn Đối ngoại và Kiều bào đảm nhận việc tiếp xúc, trao đổi, gặp gỡ với những kiều bào điển hình được cộng đồng quan tâm. Chính họ đã nói lên sự thật về tình hình phát triển đất nước, và đây thực sự là kênh thông tin hiệu quả. 

Nhà báo Diệu Thúy: Thực tế trong thời gian qua cho thấy truyền thông đóng vai trò quan trọng đối với việc thắt chặt mối liên kết với bà con kiều bào? Hiện chúng ta đang có những kênh thông tin nào dành riêng cho bà con?

Ông Nguyễn Phú Bình: Truyền thông có vai trò quan trọng trong việc kết nối kiều bào ở hai khía cạnh. Một mặt, giúp cộng đồng NVNONN cập nhật thông tin về các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nhất là các vấn đề liên quan đến NVNONN. 

Đặc biệt, việc tiếp cận thông tin từ các nguồn chính thống đã góp phần hạn chế các thông tin, luận điệu vu khống, bôi nhọ của các thế lực thù địch, giúp bà con kiều bào hiểu rõ, hiểu đúng về chủ trường, đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước. Nhờ vậy, ngày càng có nhiều kiều bào trở về với mong muốn tìm hiểu lịch sử, văn hóa truyền thống và đầu tư để góp phần phát triển KT-XH của đất nước. 

Mặt khác, truyền thông phản ánh thông tin về tình hình NVNONN để người dân trong nước hiểu rõ hơn về cuộc sống xa xứ của bà con kiều bào; là kênh hữu hiệu để bà con kiều bào phản hồi và đề xuất các kiến nghị về các vấn đề bà con quan tâm.

Công tác thông tin phục vụ cho cộng đồng NVNONN luôn được quan tâm đẩy mạnh. Các chương trình truyền hình, phát thanh dành cho kiều bào (VTV4, VTC10, VOV5…) nội dung ngày càng phong phú, đáp ứng thị hiếu của kiều bào; nhiều báo viết và báo điện tử có chuyên trang, chuyên mục về các vấn đề liên quan đến NVNONN.

Ủy ban Nhà nước về NVNONN có trang thông tin điện tử tích hợp trang báo Quê hương là địa chỉ quen thuộc đối với kiều bào, luôn cập nhật những thông tin mới nhất về chủ trương, chính sách, pháp luật, công tác đối với NVNONN, tình hình đất nước và mọi mặt cuộc sống của NVNONN. Bên cạnh đó, các cơ quan đại diện của ta ở nước ngoài cũng là kênh cung cấp thông tin chính thống, trực tiếp đến cộng đồng NVN tại sở tại.

Phát huy bản sắc văn hóa, truyền thống tốt đẹp của dân tộc

Nhà báo Diệu Thúy: Tiếng nói là hồn cốt của mỗi dân tộc. Trong thời gian qua, chúng ta đã có những hoạt động gì nhằm hỗ trợ người Việt Nam ở nước ngoài gìn giữ tiếng Việt,  phát huy bản sắc văn hóa, những phong tục, truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam? 

Ông Mai Phan Dũng: KL12 của Bộ Chính trị về công tác NVNONN trong tình hình mới đã xác định rõ việc đa dạng hóa các hoạt động hỗ trợ đồng bào ta ở nước ngoài giữ gìn tiếng Việt, phát huy bản sắc văn hóa và truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam là một trong những nội dung, giải pháp quan trọng của công tác NVNONN. 

Theo định hướng này, Bộ Ngoại giao phối hợp với các cơ quan liên quan đã tổ chức thực hiện nhiều hoạt động thiết thực, tạo điều kiện cho kiều bào hiểu biết nhiều hơn về chính sách của Đảng và Nhà nước, về sự thay đổi của đất nước, về những giá trị văn hoá, truyền thống của dân tộc. 

Trong đó, có thể kể đến nhiều hoạt động đã trở thành thương hiệu như: Xuân Quê hương, Đoàn kiều bào tham dự Giỗ tổ Hùng Vương, Trại hè Việt Nam, Đưa đoàn kiều bào ra thăm, tặng quà cán bộ, chiến sỹ và nhân dân huyện đảo Trường Sa... Các chương trình này đều kết hợp hài hòa các yếu tố giáo dục chính trị, lịch sử, truyền thống, văn hóa góp phần khơi dậy lòng tự hào dân tộc và tình cảm gắn bó với quê hương.

Không chỉ tổ chức các hoạt động trong nước, chúng ta còn chủ động tổ chức hoạt động đáp ứng các nhu cầu văn hóa của kiều bào, như đưa các đoàn văn nghệ phục vụ kiều bào nhân các ngày lễ lớn của đất nước như Tết Nguyên đán, Quốc khánh 2/9. 

Bên cạnh đó, các hoạt động văn hóa đối ngoại do các bộ, ban ngành, địa phương, như Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Vụ Văn hóa Đối ngoại – UNESCO, Bộ Ngoại giao, phối hợp với cơ quan đại diện ta tổ chức đều lồng ghép các nội dung phục vụ kiều bào. Những hoạt động này đã thực sự trở thành món ăn tinh thần cho cộng đồng và là cầu nối để quảng bá, giới thiệu hình ảnh Việt Nam tới người dân sở tại và bạn bè thế giới.

Trong hỗ trợ cộng đồng NVNONN giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc xác định việc dạy và học tiếng Việt là một trong những nhiệm vụ quan trọng, có ý nghĩa lâu dài trong công tác cộng đồng, nhất là đối với thế hệ kiều bào trẻ. 

Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án Ngày Tôn vinh tiếng Việt trong cộng đồng NVNONN giai đoạn 2023-2030 (Quyết định số 930/QĐ-TTg ngày 3/8/2022), nhằm tôn vinh sự giàu đẹp của tiếng Việt, nâng cao nhận thức về ngôn ngữ và văn hóa dân tộc đối với kiều bào và bạn bè quốc tế, đặc biệt là thế hệ trẻ; thúc đẩy phong trào dạy và học tiếng Việt trong cộng đồng, qua đó góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa, truyền thống dân tộc. 

Dự kiến trong năm 2023 (năm đầu tiên thực hiện Đề án), Bộ Ngoại giao sẽ phối hợp với các cơ quan liên quan, trong đó có MTTQ Việt Nam, triển khai Đề án với nhiều hoạt động mới và đa dạng.

Ông Nguyễn Phú Bình: Hội liên lạc với NVNONN đã phối hợp với Ủy ban Nhà nước về NVNONN, Bộ GD&ĐT và các cơ quan, tổ chức khác triển khai nhiều chương trình thúc đẩy phong trào dạy và học tiếng Việt ở nước ngoài. Hội đã phối hợp với một số tổ chức xây dựng được giáo trình tiếng Việt trực tuyến khá quy mô với phiên bản đầu tiên là học tiếng Việt qua tiếng Anh, hiện nay phát triển thêm khoảng 10 ngôn ngữ.

Hội còn có chương trình học tiếng Việt thông qua bài hát “Tôi yêu tiếng nước tôi”, thông qua các hội diễn ca khúc tiếng Việt ở châu Âu; chương trình học tiếng Việt qua truyện cổ tích...   

Hội còn tổ chức lễ Giỗ Tổ Hùng Vương tại một số quốc gia, hay đưa bà con kiều bào đi thăm đền Hùng. Dự kiến xây dựng chương trình thường niên “Việt Nam hòa thanh 5 châu” qua đó giới thiệu với bạn bè quốc tế các di sản của Việt Nam…

Nhà báo Diệu Thúy: Xin quí vị đánh giá về hiệu quả của một số hoạt động dành cho kiều bào được đã tổ chức (như: Xuân Quê hương, Đoàn kiều bào thăm quân dân huyện đảo Trường Sa và Nhà giàn DK1, Trại hè thanh niên…). Tới đây cần đổi mới, bổ sung gì?

Ông Mai Phan Dũng: Những năm qua Ủy ban Nhà nước về NVNONN đã triển khai thực hiện nhiều hoạt động về nguồn mang đậm nét văn hóa truyền thống dân tộc, tăng cường gắn kết kiều bào với quê hương đất nước, ví dụ như:

Xuân Quê hương là sự kiện lớn hàng năm do Ủy ban Nhà nước về NVNONN tổ chức nhân dịp Tết cổ truyền của dân tộc, ngày càng thu hút sự tham dự của đông đảo kiều bào từ khắp nơi trên thế giới về quê hương đón Tết, được cộng đồng NVNONN chờ đón mỗi dịp Tết đến, Xuân về. 

Chương trình Xuân Quê hương hàng năm đều vinh dự được đón lãnh đạo Đảng và Nhà nước đến tham dự, chủ trì các hoạt động và chúc Tết kiều bào, thể hiện tình cảm sâu sắc và sự quan tâm, chăm lo của lãnh đạo Đảng, Nhà nước dành cho bà con kiều bào, động viên đồng bào ta ở nước ngoài tiếp tục phấn đấu, đoàn kết xây dựng cộng đồng ổn định, vững mạnh, đóng góp tích cực cho sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.

Chương trình cũng là thời điểm quan trọng để Đảng, Nhà nước và nhân dân trong nước bày tỏ sự trân trọng, đánh giá tích cực về những đóng góp quý giá của kiều bào đối với quê hương đất nước; đồng thời tạo cơ hội để kiều bào nắm bắt thông tin, tình hình phát triển của đất nước. 

Đến với chương trình, bà con kiều bào được hội ngộ trong bầu không khí Tết đến Xuân về đầm ấm trên quê hương, cùng nhau ôn lại và nuôi dưỡng những truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc dịp Tết cổ truyền.

Có thể khẳng định, Xuân Quê hương đã trở thành một sự kiện có quy mô và hết sức có ý nghĩa, góp phần thắt chặt tình cảm giữa cộng đồng NVNONN với quê hương đất nước. Chính vì ý nghĩa đó, Bộ Ngoại giao sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài và các địa phương trong nước để Xuân Quê hương trở thành hoạt động được tổ chức rộng khắp ở trong và ngoài nước, tạo hiệu ứng lan tỏa rộng khắp và ý nghĩa sâu sắc của chương trình.

Kể từ năm 2012, Ủy ban Nhà nước về NVNONN phối hợp Bộ Tư lệnh Hải quân tổ chức thường niên chương trình Đoàn kiều bào thăm Trường Sa. Tính đến nay đã có 9 đoàn kiều bào với trên 650 lượt đại biểu ra thăm huyện đảo Trường Sa và nhà giàn DK1. Việc tổ chức các đoàn công tác thăm Trường Sa và nhà giàn DK1 những năm qua đã góp phần tiếp tục khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Trường Sa… 

Qua các chuyến thăm, bà con đã được tận mắt chứng kiến những đổi thay trên các “đảo nổi, đảo chìm” và cảm nhận ý chí quyết tâm của quân và dân ta trong việc bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Từ đó, khơi dậy mạnh mẽ lòng tự hào dân tộc, nâng cao rõ rệt sự gắn bó, tình cảm và trách nhiệm của kiều bào đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 

Sau mỗi chuyến đi, đồng bào ta đã có nhiều hoạt động cụ thể, thiết thực như thành lập các Câu lạc bộ Trường Sa tại Đức, Ba Lan, Séc… hay Quỹ vì chủ quyền biển, đảo tại Hàn Quốc, Singapore... hoặc tổ chức nhiều hội thảo, diễn đàn về Biển Đông, xuất bản sách, ảnh về Trường Sa. 

Theo thống kê chưa đầy đủ, từ năm 2012 đến nay, kiều bào đã đóng góp cho quần đảo Trường Sa gần 13 tỷ đồng, trong đó có 02 xuồng chủ quyền trị giá khoảng 6 tỷ đồng, hơn 3 tỷ đồng vào “Quỹ Vì biển, đảo Việt Nam” và nhiều hiện vật trị giá hàng tỷ đồng. 

Đóng góp của bà con kiều bào về mọi mặt, nhất là về thông tin, tạo ra hiệu ứng lan tỏa lớn, góp phần phản bác những luận điệu sai trái, thiếu chính xác về tình hình biển đảo quê hương.

Trại hè Việt Nam là hành trình văn hóa dành cho thanh niên, sinh viên NVNONN do Ủy ban Nhà nước về NVNONN tổ chức thường niên, liên tục từ năm 2004, thu hút sự tham gia đông đảo của các kiều bào thế hệ trẻ. 

Tính đến nay, nếu không kể 2 năm gián đoạn do đại dịch Covid-19, chúng tôi đã tổ chức được 17 Trại hè với sự góp mặt của khoảng 2.100 các bạn trẻ kiều bào, thể hiện sự quan tâm và trách nhiệm của Đảng, Nhà nước và nhân dân trong nước đối với thế hệ trẻ kiều bào. Đây là cơ hội để các thế hệ kiều bào trẻ về với cội nguồn, tri ân và trải nghiệm, cống hiến cho Tổ quốc.

Qua các hoạt động của Trại hè, các bạn trẻ kiều bào có cơ hội tìm hiểu lịch sử, văn hóa dân tộc, trau dồi khả năng tiếng Việt; tìm hiểu thực tế đời sống kinh tế, văn hóa tại nhiều địa phương cũng như tình hình phát triển KT-XH của đất nước; kết nối, giao lưu, thúc đẩy hợp tác với thanh niên trong nước và với nhau để phát huy vai trò của thế hệ kiều bào trẻ đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc… 

Nhờ đó, mỗi thanh niên kiều bào sau hành trình Trại hè đều trở thành những sứ giả văn hóa, góp phần lan tỏa “chất” văn hóa, trí tuệ và phẩm chất con người Việt Nam tới bạn bè quốc tế.

Nhà báo Diệu Thúy: Là một nhà ngoại giao lâu năm, gắn bó sâu sắc với công tác NVNONN, ông Nguyễn Phú Bình đánh giá như thế nào về sự tham gia, mong muốn của bà con đối với các hoạt động đó?

Ông Nguyễn Phú Bình: Là một kênh quan trọng kết nối với kiều bào, đưa những mong muốn, nguyện vọng của kiều bào đến với Đảng và Nhà nước, kể từ khi thành lập, Hội Liên lạc với NVNONN luôn gắn bó và phối hợp rất chặt chẽ với Bộ Ngoại giao trong việc triển khai công tác đối với NVNONN, mà cụ thể ở đây là tổ chức các hoạt động cho kiều bào. 

Các hoạt động mà anh Dũng vừa giới thiệu dù là hoạt động thường niên, nhưng Bộ Ngoại giao và các đơn vị bên cạnh như Hội chúng tôi luôn nỗ lực hết sức mình để các hoạt động giữ được những nét truyền thống, mang bản sắc riêng, nhưng cũng phải có những sự sáng tạo, mới mẻ, hiện đại, nhất là trong các hoạt động dành cho thanh niên; đồng thời, hoạt động đó phải thực sự ý nghĩa và gắn kết với yêu cầu phát triển và bảo vệ Tổ quốc.

Với ý thức và sự nỗ lực của các cơ quan, các hoạt động nói trên ngày càng hấp dẫn và thu hút sự quan tâm tham dự của đông đảo kiều bào các thế hệ. Nhiều hoạt động như Trại hè Việt Nam mới chỉ đáp ứng được một phần nhu cầu đăng kí tham dự của thanh niên kiều bào, nên một số địa bàn (như Malaysia, Lào, Úc…) còn đề nghị được tổ chức riêng để nhiều em được tham gia hơn. 

Hay như hoạt động Đoàn kiều bào thăm Trường Sa, thì dự kiến năm 2023 sẽ tổ chức Đoàn với quy mô lớn hơn để đáp ứng nguyện vọng có nhiều bà con kiều bào hơn được về thăm biển đảo quê hương. Hay gần nhất là chương trình Xuân Quê hương năm nay, cũng sẽ được tổ chức ở quy mô lớn với sự tham dự của 1.000 đại biểu kiều bào, để đáp ứng mong mỏi của kiều bào ta được về quê ăn Tết sau 3 năm cả thế giới căng thẳng vì đại dịch Covid-19.

Kịp thời tháo gỡ vướng mắc, phát huy hiệu quả những ý kiến đóng góp của kiều bào

Nhà báo Diệu Thúy: KL12 đã đưa ra yêu cầu hoàn thiện cơ chế tiếp nhận, xử lý, phản hồi, vận dụng và phát huy hiệu quả các sáng kiến, ý kiến đóng góp của các chuyên gia, đội ngũ trí thức doanh nhân NVNONN. Hiện chúng ta đang thực hiện như thế nào yêu cầu này?

Ông Mai Phan Dũng: KL12 đã nêu rõ một trong những nhiệm vụ công tác NVNONN trong tình hình mới là đề ra các giải pháp trọng tâm, trọng điểm để phát huy nguồn lực của NVNONN, trong đó có việc hoàn thiện cơ chế tiếp nhận, xử lý, phản hồi, vận dụng và phát huy hiệu quả các sáng kiến, ý kiến đóng góp của các trí thức, chuyên gia và doanh nhân NVNONN.

Trong nỗ lực hoàn thiện, nâng cao sự thống nhất nhận thức về chủ trương trên, sau khi KL12 được ban hành, Bộ Ngoại giao đã phối hợp với Ủy ban TƯ MTTQ Việt Nam, Ban Dân vận TƯ, Ban Tuyên giáo tổ chức Hội nghị quán triệt KL12 (29/6/2022) với sự tham gia của 63 tỉnh, thành, địa phương. 

Tới nay, với sự nỗ lực của toàn bộ hệ thống, nhận thức của các cấp ủy, chính quyền địa phương, các cơ quan trong và ngoài nước, cán bộ, đảng viên và nhân dân về vai trò thu hút, phát huy nguồn lực của cộng đồng NVNONN ngày càng được nâng cao rõ rệt. 

Hầu hết các bộ, ban ngành, đoàn thể chính trị - xã hội, địa phương và cơ quan đại diện đã ban hành các Nghị quyết, Kế hoạch, Chương trình công tác dưới nhiều hình thức khác nhau nhằm thực hiện các văn bản của Đảng, Nghị quyết của Chính phủ về công tác đối với NVNONN nói chung và thu hút nguồn lực của NVNONN nói riêng.

Bộ Ngoại giao đã đưa nội dung quán triệt thu hút nguồn lực của NVNONN với các khuyến nghị hoàn thiện cơ chế vào nội dung lớp tập huấn, giảng bài về công tác đối ngoại nói chung, công tác đối với NVNONN nói riêng. 

Trong các cuộc làm việc với bộ, ngành, địa phương, Bộ Ngoại giao thường xuyên lồng ghép trao đổi, khuyến nghị cơ quan liên quan xây dựng cơ chế giao lưu, tiếp xúc, đối thoại trực tiếp, thường xuyên giữa địa phương với các nhà đầu tư, doanh nghiệp, chuyên gia, trí thức kiều bào nhằm tháo gỡ kịp thời khó khăn, vướng mắc của các kiều bào tại địa phương. Ủy ban Nhà nước về NVNONN được giao là đầu mối hỗ trợ các bộ, ngành, địa phương xử lý, chuyển tiếp kiến nghị, đóng góp của kiều bào lên cấp thẩm quyền.

Đồng thời, có thể khẳng định, ta đã xây dựng được các cơ chế để NVNONN tham gia đóng góp ý kiến vào những vấn đề của đất nước: 4 trí thức NVNONN tại Pháp, Nhật Bản, Mỹ, Singapore tham gia Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng nhiệm kỳ 2017 - 2021. 17 kiều bào được bầu làm ủy viên Ủy ban TƯ MTTQ Việt Nam khóa IX nhiệm kỳ 2019 – 2024. 

Đáng chú ý, TP Hồ Chí Minh đã bước đầu thành lập cơ chế phản hồi đối với những ý kiến đóng góp của kiều bào, chỉ định và giao cho các sở, ban, ngành theo dõi và phúc đáp những góp ý, sáng kiến của kiều bào. Các bộ, ban, ngành cũng chủ động tìm hiểu các ý kiến, tâm tư, nguyện vọng của doanh nhân, trí thức kiều bào; tập hợp ý kiến đóng góp của cộng đồng NVNONN vào các dự thảo văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng, chính sách đổi mới sáng tạo...

Trong năm 2022, Bộ Ngoại giao đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan tổ chức hàng loạt sự kiện thu hút, kết nối nguồn lực của kiều bào về nước, gắn kết họ với đất nước và đồng hành cùng sự phát triển đất nước. Các sự kiện được diễn ra hàng tháng, quý, được các cơ quan trong nước đánh giá cao đối với sự tham gia, đóng góp thiết thực của kiều bào. 

Những ý kiến đóng góp của cộng đồng NVNONN đối với các vấn đề của đất nước được quan tâm ở những mức độ khác nhau, tuy nhiên hầu hết đã được tiếp nhận, ghi nhận, triển khai trong thời gian tới.

Nhà báo Diệu Thúy: Thời gian qua, bà con kiều bào của chúng ta đã tham gia đóng góp ý kiến, sáng kiến về xây dựng đất nước có gì đáng chú ý?

Ông Nguyễn Phú Bình: Những ví dụ tiêu biểu về đóng góp của kiều bào trong năm qua có thể kể đến:

Ngày 4-5/6/2022, Ủy ban Nhà nước về NVNONN đã phối hợp với UBND tỉnh Quảng Nam đồng tổ chức Hội nghị “Chuyên gia kiều bào góp ý Quy hoạch tỉnh Quảng Nam thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050”. Hội nghị thu hút được sự quan tâm và tham dự dưới hình thức trực tiếp và trực tuyến của nhiều chuyên gia về quy hoạch chiến lược cũng như của các chuyên gia, trí thức NVNONN. 

Với sự kết nối của Ủy ban, đã có 12 đại biểu là trí thức, chuyên gia kiều bào tham dự hội thảo (gồm 4 GS, 1 PGS, 2 TS). Các kiến nghị, đề xuất của kiều bào tại Hội nghị đều được đánh giá là thực chất, chỉ rõ những ưu, nhược điểm của dự thảo báo cáo đồng thời có nhiều ý kiến bổ sung, góp ý đối với dự thảo. Sau bài phát biểu, Chủ tịch Hội nghị đã chỉ đạo các sở/ngành liên quan cần thu xếp buổi làm việc sâu hơn nữa để triển khai ý kiến đóng góp của kiều bào.

Có thể kể tới gương kiều bào tiêu biểu là Giáo sư Trần Thanh Vân, kiều bào Pháp cùng vợ là Giáo sư Lê Kim Ngọc. Giáo sư Trần Thanh Vân đã có những đóng góp to lớn cho sự phát triển nền vật lý và các hoạt động giáo dục đại học Việt Nam. Ông là Chủ tịch Hội Gặp gỡ Việt Nam, do ông sáng lập từ năm 1993, đến nay đã phát triển một mạng lưới hợp tác quốc tế trong nghiên cứu khoa học trên toàn thế giới và đã tổ chức nhiều hội thảo khoa học ở trình độ cao ở Việt Nam, thu hút nhiều nhà khoa học nổi tiếng. 

Các Hội nghị Quốc tế về Vật lý đã thu hút sự tham gia của các nhà vật lý nổi tiếng trên thế giới; tạo cơ hội để các nhà khoa học Việt Nam tiếp xúc, giao lưu với quốc tế. Sự thành công của những Hội nghị này từng bước thúc đẩy sự hợp tác khoa học giữa các nhà khoa học nước ta và nước ngoài.

Đặc biệt Dự án xây dựng Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dực liên ngành (ICISE) tại Quy Nhơn do Hội Gặp gỡ Việt Nam làm chủ đầu tư với tổng diện tích 100.000m2 đã được khởi công vào năm 2011 và đến 12/8/2013, hạng mục chính là khu trung tâm hội nghị đã hoàn thành và trở thành nơi gặp gỡ khoa học trình độ cao và là cầu nối cho giới khoa học trong nước và quốc tế.

Kết quả hoạt động khoa học và những đóng góp có hiệu quả của vợ chồng GS. Trần Thanh Vân đối với giới trẻ Việt Nam đã thu hút được sự quan tâm và hưởng ứng của nhiều bạn bè quốc tế. 

Trong số những người bạn của vợ chồng Giáo sư, nhiệt tình đóng góp, giúp đỡ Việt Nam nổi bật là GS. Ordon Vallet, giáo sư triết học và lịch sử trường đại học Sorbonne. Ông đã dành một phần tiền được thừa kế để thành lập quỹ học bổng Vallet tặng cho những sinh viên và học sinh trung học có thành tích học tập xuất sắc ở các nước nghèo, ông đã quan tâm đặc biệt đến giới trẻ Việt Nam. 

Từ năm 2001 đến nay, GS. Ordon Vallet đã đến Việt Nam nhiều lần, cùng vợ chồng GS. Trần Thanh Vân tổ chức trao tặng 50.000 học bổng cho những sinh viên và học sinh đạt thành tích xuất sắc trong học tập và nghiên cứu ở Việt Nam với tổng giá trị là 350 tỷ đồng Việt Nam. 

Trong bối cảnh đại dịch Covid-19, kiều bào đã đồng hành, chia sẻ với Chính phủ, nhân dân trong nước trong việc phòng, chống dịch bệnh. Nhiều chuyên gia, trí thức kiều bào cũng tích cực đẩy mạnh chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine từ sở tại, chia sẻ kinh nghiệm và đưa ra nhiều khuyến nghị chính sách. Hàng loạt chương trình trao đổi, tư vấn nhằm nâng cao hiệu quả công tác phòng chống dịch, bảo vệ sức khỏe của đồng bào trong nước giữa các bác sỹ kiều bào với cơ quan, người dân trong nước được tổ chức trên các nền tảng online. 

Tiêu biểu là hội thảo “Kinh nghiệm triển khai hệ thống Bác sĩ gia đình ở Italia trong việc điều trị bệnh nhân Covid-19 – tham vấn và hỗ trợ cấp cứu 118 Italia”, hội thảo “Mối nguy hiểm của biến thể Delta và cách phòng ngừa”; tọa đàm “Chuyên gia kiều bào chung sức cùng TP. Hồ Chí Minh chống dịch Covid-19” và đặc biệt là Hội nghị kiều bào đóng góp ý kiến về chuyển đổi số và khắc phục tác động của đại dịch để phát triển kinh tế Việt Nam,… 

“NVNONN là bộ phận không tách rời và là một nguồn lực của cộng đồng dân tộc Việt Nam”

Nhà báo Diệu Thúy: Trong bối cảnh vừa qua, các quyết sách của Đảng, Nhà nước, Chính phủ đối với bà con kiều bào được đẩy mạnh như thế nào để thực hiện chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước: “NVNONN là bộ phận không tách rời và là một nguồn lực của cộng đồng dân tộc Việt Nam”?

Ông Từ Thành Huế: Khi đại dịch Covid-19 bùng phát trên thế giới, mặc dù trong nước còn nhiều khó khăn, nhưng Đảng và Nhà nước ta vẫn rất quan tâm đến đồng bào ta ở nước ngoài. 

Các cơ quan trong và ngoài nước đã phối hợp triển khai quyết liệt, đồng bộ nhiều biện pháp như tích cực vận động và phối hợp chặt chẽ với chính quyền sở tại hỗ trợ và tạo điều kiện để đồng bào ổn định cuộc sống; động viên kiều bào ta tuân thủ các biện pháp phòng chống dịch của nước sở tại, đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau; tổ chức các chuyến bay đưa công dân bị mắc kẹt về nước an toàn; 

Nhà nước ta luôn quan tâm, hỗ trợ những kiều bào có hoàn cảnh khó khăn tại một số địa bàn; huy động các doanh nghiệp, địa phương trong nước và hỗ trợ được gần 1 triệu khẩu trang cùng nhiều vật phẩm y tế và nhu yếu phẩm cho cộng đồng người Việt tại hơn 20 quốc gia và vùng lãnh thổ... kiến nghị tiêm vaccine cho kiều bào đang làm việc và sinh sống ở các nước có dịch bùng phát.

Trong khó khăn, hoạn nạn, sự quan tâm của lãnh đạo Đảng, Nhà nước thể hiện rõ chủ trương “không để ai bị bỏ lại ở phía sau” đã cổ vũ tinh thần đồng bào ta ở nước ngoài.

Về phía bà con kiều bào, mặc dù đời sống gặp nhiều khó khăn, nhưng bà con luôn đồng lòng, chia sẻ với đồng bào trong nước. Đến nay, kiều bào đã quyên góp hơn 80 tỷ đồng tiền mặt cùng hàng tấn trang thiết bị, vật phẩm y tế trị giá hàng chục triệu USD ủng hộ cho Quỹ vaccine và công tác phòng chống dịch ở trong nước. 

Ở thời điểm chúng ta gặp khó khăn, phải kể đến chiến dịch “Chung tay vì Việt Nam” và “10 ngàn liều vaccine cho Việt Nam” do gần 30 tổ chức hội đoàn người Việt ở Pháp, Mỹ, Canada... phát động nhằm quyên góp đủ số tiền mua 10 ngàn liều vaccine ủng hộ Quỹ; hay việc kiều bào ở nhiều nước đã tích cực phối hợp với các cơ quan đại diện triển khai ngoại giao vaccine, vận động sở tại hỗ trợ vaccine, vật phẩm y tế cho Việt Nam.

Bà con ta cũng có những đóng góp, hỗ trợ với người dân ở nước sở tại trong bối cảnh đại dịch bùng phát, được chính quyền sở tại đánh giá cao. 

Đặc biệt, trong các chuyến công du nước ngoài, việc lãnh đạo cấp cao Việt Nam luôn quan tâm, dành thời gian gặp gỡ đồng bào ta sống xa Tổ quốc có ý nghĩa rất quan trọng, là nguồn động viên rất lớn đối với bà con, thể hiện rõ tinh thần của NQ36, CT45 và KL12 về công tác NVNONN trong tình hình mới, “thể hiện rõ hơn tình cảm và trách nhiệm của Đảng, Nhà nước trong việc chăm lo cho cộng đồng NVNONN” và “NVNONN là bộ phận không tách rời và là một nguồn lực của cộng đồng dân tộc Việt Nam”. 

Sau 2 năm bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, đồng bào ta ở nước ngoài vẫn tiếp tục có những đóng góp quan trọng cho đất nước. Bà con rất xúc động được tham dự các cuộc gặp gỡ với lãnh đạo cấp cao, thể hiện niềm tin mạnh mẽ vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, sự phát triển của đất nước; đồng thời bày tỏ những kiến nghị, tâm tư, nguyện vọng của mình về nhiều vấn đề như: quốc tịch, hộ tịch, quyền sử dụng đất; về thu hút đầu tư, kinh doanh, hoạt động thương mại; về thu hút chuyên gia, trí thức NVNONN; vấn đề giữ gìn bản sắc văn hóa và tiếng Việt cho NVNONN... 

Những cuộc gặp gỡ của lãnh đạo cấp cao ta với kiều bào thể hiện rõ sự hỗ trợ, ủng hộ, hậu thuẫn của Đảng, Nhà nước với cộng đồng kiều bào và mang lại hiệu quả thiết thực.

Nhà báo Diệu Thúy: Thế giới vừa trải qua rất nhiều những biến cố, như dịch bệnh Covid chẳng hạn, theo các vị, để đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong giai đoạn mới,  chúng ta cần làm gì để củng cố niềm tin, phát huy tinh thần đoàn kết và sự ủng hộ quí báu của kiều bào?

Ông Mai Phan Dũng: Đại đoàn kết là cội nguồn sức mạnh dân tộc Việt Nam. Trải qua những thăng trầm của lịch sử, chính đại đoàn kết đã đưa dân tộc chúng ta đi từ hết thắng lợi này đến thắng lợi khác. 

Để phát huy tinh thần đại đoàn kết dân tộc trong cộng đồng NVNONN, góp phần hiện thực hóa những mục tiêu phát triển của đất nước, thời gian tới, công tác NVNONN cần tiếp tục thể hiện đầy đủ truyền thống đại đoàn kết toàn dân tộc theo tinh thần NQ36, CT45 và KL12 của Bộ Chính trị. 

Thứ nhất cần tiếp tục truyền thông, quán triệt các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác đại đoàn kết dân tộc đối với NVNONN. 

Thứ hai, phải tiếp tục rà soát, điều chỉnh và hoàn thiện hệ thống pháp luật, cải cách thủ tục hành chính theo hướng đơn giản, phù hợp với đặc thù của NVNONN và triển khai đồng bộ các chính sách liên quan đến NVNONN…

Thứ ba, cần có những giải pháp cụ thể kiên trì vận động các cá nhân NVNONN có ý kiến khác biệt, từng bước gỡ bỏ định kiến, thu hẹp khoảng cách với các cá nhân này và vận động họ có những hành động phù hợp với lợi ích quốc gia, dân tộc.

Thứ tư là tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách ưu đãi NVNONN, xây dựng chương trình, kế hoạch cụ thể nhằm phát huy nguồn lực của cộng đồng, khuyến khích và tạo điều kiện để NVNONN đóng góp tích cực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 

Thứ năm là triển khai các biện pháp tổng thể hỗ trợ đồng bào, nhất là ở những địa bàn khó khăn, có địa vị pháp lý vững chắc, ổn định cuộc sống, phát triển kinh tế, tuân thủ pháp luật và hội nhập thuận lợi vào xã hội sở tại. 

Thứ sáu cần đa dạng hóa các hoạt động hỗ trợ NVNONN gìn giữ tiếng Việt và phát huy bản sắc văn hóa, truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Thứ bảy, đổi mới nội dung, phương thức và tư duy của công tác thông tin đối ngoại đảm bảo phù hợp và đáp ứng nhu cầu của NVNONN.

Cuối cùng là tiếp tục xây dựng cơ chế phối hợp và kiện toàn bộ máy, nâng cao chất lượng cán bộ trực tiếp làm công tác ở nước ngoài; tăng cường nguồn lực thực hiện công tác về NVNONN.

Nhà báo Diệu Thúy: Với vai trò là Chủ tịch Hội liên lạc với NVNONN, theo ông, tới đây các chính sách cần được bổ sung gì để có thể phát huy cao nhất nguồn lực của kiều bào cho công cuộc phát triển đất nước?

Ông Nguyễn Phú Bình: Kể từ khi NQ36 ra đời, trong gần 20 năm triển khai công tác NVNONN, với nỗ lực và quyết tâm cao của các cấp, ngành và địa phương, việc phát huy sức mạnh của kiều bào trong khối đại đoàn kết dân tộc vì sự nghiệp chung đã thu được những thành quả quan trọng. 

Các chủ trương, đường lối của Đảng về công tác NVNONN được thể chế hóa thành các quy định pháp luật theo hướng ngày càng tạo điều kiện thuận lợi hơn cho NVNONN, cơ bản xóa bỏ các rào cản phân biệt giữa đồng bào trong nước và ngoài nước, đáp ứng nguyện vọng và lợi ích thiết thân của kiều bào trên tất cả các phương diện của cuộc sống, tạo sự phấn khởi, tin tưởng vào sự lãnh đạo, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong cộng đồng NVNONN ở tất cả các địa bàn, tăng thêm mối liên kết, gắn bó ruột thịt của kiều bào với đất nước.

Tuy nhiên cũng phải nhìn nhận việc bổ sung, hoàn thiện triển khai một số cơ chế chính sách, quy định pháp luật liên quan đến NVNONN còn bất cập, nhất là vấn đề quốc tịch và thu hút đầu tư, đãi ngộ chuyên gia, trí thức là kiều bào ở nước ngoài, cụ thể:

- Trong lĩnh vực quốc tịch, hộ tịch vẫn còn tồn tại một số vướng mắc về các vấn đề như: Vấn đề nhập/trở lại quốc tịch Việt Nam của NVNONN mà không phải thôi quốc tịch nước ngoài gặp nhiều vướng mắc trên thực tế do các điều kiện để nhập/trở lại quốc tịch Việt Nam khó khăn và chưa có tiêu chí rõ ràng. Thủ tục còn khó khăn, đặc biệt quy định về nhập quốc tịch Việt Nam mà vẫn giữ quốc tịch nước ngoài quy định còn chung chung, khó áp dụng trên thực tế và phụ thuộc vào ý chí chủ quan của cơ quan/cá nhân có thẩm quyền áp dụng luật…

- Về lĩnh vực đất đai - nhà ở, hiện NVNONN đang bị hạn chế quyền sử dụng đất ở ngoài các dự án phát triển nhà, dẫn đến hạn chế quyền thừa kế đất ở ngoài các dự án phát triển nhà ở, quyền xây dựng và sở hữu nhà ở trên đất ở ngoài các dự án phát triển nhà ở.

- Về thu hút chuyên gia, trí thức kiều bào, chế độ đãi ngộ chủ yếu dành cho các chuyên gia đã thành danh, chưa quan tâm nhiều đến các chuyên gia trẻ tuổi (là đối tượng cần được chú trọng trong thời gian tới); môi trường hoạt động khoa học, công nghệ ở trong nước chưa phù hợp; điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị cho nghiên cứu khoa học còn hạn chế; nguồn lực tri thức của kiều bào mới hầu hết chỉ dừng lại các hoạt động kết nối. Hoạt động của các mạng lưới chuyên gia, trí thức đã tăng lên về số lượng nhưng chưa đi vào chiều sâu với những dự án hợp tác cụ thể.

Ông Từ Thành Huế: Tôi cho rằng đầu tiên cần hoàn thiện thể chế, văn bản pháp luật, tránh tình trạng có nhiều giấy phép con làm giảm động lực và mong muốn trở về đầu tư hay trở về cống hiến cho đất nước.

Thứ hai, là phối hợp các cơ quan, tổ chức để tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung các chính sách, pháp luật tạo điều kiện cho NVNONN đóng góp cho sự phát triển của đất nước, địa phương. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và triển khai đồng bộ các chính sách liên quan đến NVNONN về nước làm việc, thường trú, đầu tư, sản xuất, kinh doanh; Ban hành hướng dẫn về chế độ, chính sách về nhà ở để thu hút, ưu đãi với NVNONN có trình độ chuyên môn cao làm việc tại địa phương.

Thứ ba, các bộ, ngành, địa phương và các tổ chức kinh tế - xã hội xây dựng và triển khai chính sách, đề án, chương trình cụ thể về việc thu hút nguồn lực của NVNONN.

Đồng thời tăng cường tổ chức các hoạt động, sự kiện tập hợp NVNONN, kết nối với địa phương, xúc tiến thương mại, đầu tư, du lịch. 

Chú trọng thu hút, vận động NVNONN về đóng góp cho đất nước, địa phương xuất phát từ nhu cầu, khả năng thực tế của địa phương, thông qua nghiên cứu tổ chức các hội nghị, hội thảo thông tin, giới thiệu chính sách, cơ chế thuận lợi, ưu đãi, hỗ trợ cho NVNONN đầu tư, hợp tác, xúc tiến du lịch, thương mại tại địa phương. MTTQVN sẵn sàng hỗ trợ, phối hợp với Bộ Ngoại giao và các cơ quan, tổ chức liên quan tổ chức các sự kiện kết nối với NVNONN.

Nhà báo Diệu Thúy: Thưa quý độc giả, trong 90 phút đã trôi qua, buổi tọa đàm hôm nay tới đây là kết thúc. Xin cảm ơn các vị khách mời đã dành thời gian tới tham gia Tọa đàm, xin cảm ơn quý độc giả đã quan tâm theo dõi.

VietNamNet (thực hiện)